De Japanse jongeren drinken te weinig, vindt de Japanse overheid. Die wil dat ze vaker een goed glas nemen. De belastingdienst heeft zelfs een landelijke wedstrijd opgetuigd om ideeën in te winnen vanuit de bevolking. De slogan is passend: "Sake Viva!" Leve de alcohol!

Het idee is om op deze manier meer inkomsten uit de accijns op alcohol te genereren om de nationale schatkist te spekken. Voor de noodlijdende horeca is het ook een welkom plan. Maar niet iedereen is onder de indruk, want heel gezond is deze strategie natuurlijk niet te noemen.

"Van mij mogen mensen wel weer een beetje de deur uit, wat socialer worden. Met een drankje erbij natuurlijk," zegt Takahara, met achter hem netjes gerangschikt tientallen flessen sterke drank. Hij is de barman bij El Boraccho in het centrum van Tokyo.

Het aantal klanten dat hier een drankje komt doen is merkbaar minder geworden door de pandemie. "Mensen gaan niet meer samen drinken. Ons wordt al twee jaar lang verteld dat dat slecht is om te doen, voor je het weet steek je iemand aan of kom je zelf thuis met corona."

Het zijn niet alleen de horecagelegenheden die de klap voelen in Tokio. Op een heuvel twee kilometer verderop staat een enorm vierkant gebouw met daarop in grote letters "Nationale Belastingdienst" gedrukt. Het grijze en sobere uiterlijk van het pand is een scherp contrast met de moderne website waarop dezelfde organisatie de Sake Viva!-campagne heeft aangekondigd.

Met flitsende logo's en foto's van jongeren die proosten hoopt de overheid mensen en bedrijven aan te trekken om aan de wedstrijd mee te doen. Het doel: kom met het beste voorstel om meer jonge Japanners aan de alcohol te krijgen.

Voor de volksgezondheid doen ze het niet. Japanners zijn juist steeds minder gaan drinken de laatste dertig jaar. In 1995 werd gemiddeld per persoon nog 100 liter per jaar gedronken. Dat was in 2020 nog maar 75 liter. Daardoor zijn de belastinginkomsten ook gekrompen. In 2011 telde de alcoholbelasting nog mee voor 3 procent van de nationale inkomsten. Inmiddels is dat percentage gedaald naar 1,7 procent, bijna 800 miljoen euro minder dan een decennium geleden.

Daarbij is de nationale schatkist door de pandemie steeds leger geraakt. De overheid heeft veel horecagelegenheden jarenlang gesteund, en de bevolking heeft op meerdere momenten financiële steun gekregen ter compensatie van verloren werk. Tegelijk zijn de belastinginkomsten sterk afgenomen en heeft Japan nu een begrotingstekort van bijna 350 miljard euro. Hoog tijd dus om geld te verdienen, vindt de Nationale Belastingdienst.

Deelnemers aan de wedstrijd hebben tot 9 september om een voorstel in te sturen. De meest innovatieve ideeën worden verder ontwikkeld in samenwerking met een groep experts. Die worden gepresenteerd in november, waarna de winnaars worden gekozen. Maar makkelijk is het niet, er zijn wel voorwaarden aan verbonden. Het plan moet zich richten op de doelgroep van 20 tot 39 jaar en het moet specifiek gerelateerd zijn aan alcoholische dranken die in Japan worden geproduceerd.

Maar het lijkt erop dat juist deze doelgroep een kater heeft overgehouden aan de Japanse drankcultuur. Bij bedrijven of universiteitsclubs werden drinkgelagen gehouden, en meestal waren het de jongeren die moesten doorgaan tot ze erbij neervielen.

Door de pandemie is het bijna helemaal afgelopen met dit soort gedwongen drankfeestjes. Alhoewel daarmee een belangrijke sociale activiteit wegviel, was het voor veel jongeren die niet willen drinken een uitgelezen kans om voor volledige onthouding te kiezen.

Voor Takehara en zijn bar is de campagne misschien een welkome verandering, maar nu het uitgerekend de overheid is die ermee komt klinkt er veel kritiek. Op sociale media wordt hevig gediscussieerd over de vraag of het wel te verantwoorden is dat de overheid jongeren aanspoort om meer alcohol te consumeren. De hashtag "ik stop met drinken" ging vrijwel meteen rond na de introductie van de Sake Viva!-wedstrijd.

Op de website van de campagne staat wel in kleine letters "drink met mate", maar dat maakt voor de meeste mensen geen verschil. De bekende econoom Hideomi Tanaka zegt op Twitter dat het ministerie van Financiën, waar de belastingdienst onder valt, "meer geeft om belastingcenten dan om de gezondheid van jonge mensen."