Een team van onderzoekers heeft vastgesteld dat de Hranice Abyss in het oosten van Tsjechië de diepste ondergelopen grot ter wereld is. Ze is minstens 404 meter diep, en daarmee 12 meter dieper dan de vorige recordhouder, een ondergelopen zinkgat in Italië.
Een team van Poolse en Tsjechische speleologen, onder leiding van de Poolse duiker Krzysztof Starnawski, heeft deze week vastgesteld dat de ondergelopen kalksteengrot Hranicka Propast, Hranice Abyss in het Engels, minstens 404 meter diep is.

Starnawski dook tot aan een smal gat op 200 meter diep, en stuurde vandaar een op afstand bediende robot, een ROV, verder de diepte in. De robot geraakte tot op 404 meter en was toen aan het einde van zijn veiligheidstouw. Volgens de speleologen was de bodem toen nog niet bereikt.

Starnawski vertelde het persbureau Associated Press dat die ontdekking van Hranice Abyss de diepste onderwatergrot maakt, 12 meter dieper dan de vorige recordhouder, het ondergelopen verdwijngat Pozzo del Merro in Italië. Starnawski zei ook dat hij zich door de ontdekking een "Columbus van de 21e eeuw voelde".

De Tsjechische Speleologische Vereniging zei te denken dat de grot zelfs nog dieper is, en nog meer records zal opleveren. Toen de robot 404 meter diep was, "was dat zo ver als het touw kon gaan, en de bodem was nog nergens te zien", aldus de vereniging.

Het team wil in de nabije toekomst de grot nog voort onderzoeken. National Geographic, dat al over eerdere onderzoeken berichtte, heeft een deel van de kosten van het onderzoek betaald, zo zei Starnawski nog.

AP
De ROV (remotely operated underwater robot), de onderwaterrobot, die tot 404 meter diep is gegaan.

Bijzondere grot

De Hranice Abyss is op een bijzondere manier ontstaan, en dat maakt dat ze inderdaad wel eens nog dieper zou kunnen zijn.

De meeste grotten ontstaan in oplosbare rotsen zoals kalksteen door insijpeling van regen- en grondwater van bovenuit. De Hranice Abyss is daarentegen van onderuit gevormd, door heet, met koolstofdioxide verzadigd water, dat diep in de grond opborrelde zoals een vulkaan. Dat water heeft de grot dus van onderuit gevormd, en het is niet bekend op welke diepte het water opborrelt.

Die bijzonder ontstaansgeschiedenis maakt het duiken in de grot ook niet eenvoudig: de chemische samenstelling van het water vreet de apparatuur van de duikers aan, en het is ook irriterend voor de huid als die er aan bloot gesteld wordt. Verder zijn er ook erg modderige stukken in de grot en is het water maar 15 graden.

"Maar dat is de enige prijs die we moesten betalen voor deze ontdekking, en het was het waard die te betalen", zei Starnawski.

Het bovenste gedeelte van de Hranice Abyss wordt al tientallen jaren onderzocht, en Starnawski zelf dook voor het eerst in 1999 in de grot.

De laatste twee jaar heeft hij er verschillende duiken in uitgevoerd, en in 2014 bereikte hij op een diepte van 200 meter de bodem, zo dacht hij.

Na verder onderzoek vond hij echter een extreem smalle opening, een nauw kruipgat, waaronder een andere verticale tunnel lag, die pikdonker was en omgeven door ruwe kalksteen. Hij liet er een peilstift in en die ging helemaal tot het einde van het touw, op 384 meter.

Verleden jaar keerde Starnawski terug naar de Hranice Abyss, en hij ontdekte dat het kruipgat gedeeltelijk ingestort was, en daardoor iets breder was geworden. Hij was in staat om er door te geraken en tot op een diepte van 265 meter te duiken. Daar ontrolde hij opnieuw een peilstift, en deze keer raakte die de bodem op 370 meter diepte, waarschijnlijk op een hoop brokstukken van de ingestorte doorgang er boven.

Omdat hij zo diep was gegaan, moest hij zes uur doorbrengen in een decompressiekamer. Daarom, en omdat hij hoopte dieper dan 400 meter te geraken, besefte hij dat hij een robot nodig had.

"Tot nu is dat onmogelijk voor een scubaduiker in een grot. Dus nodigde ik Bartlomiej Grynda van GRALmarine uit, met zijn speciaal gebouwde ROV, om de robot zo diep mogelijk te sturen om de grot te onderzoeken", zo zei Starnawski. "De resultaten waren verbluffend."

En de komende dagen en weken hoopt hij opnieuw tot 200 meter te duiken, en de robot opnieuw de diepte in te sturen. Op een doorsnede van de grot die Starnawski gemaakt heeft, eindigt de grot nu onder 404 meter op vraagtekens, en die wil hij graag wegwerken.