Al maanden zijn restauratoren millimiter voor millimeter verf aan het schrapen van het houten plafond van buitenplaats Trompenburgh in 's-Graveland. Daaronder zit namelijk een 17de eeuwse schildering waarop een hemel met exotische vogels is afgebeeld.

"Het is heel bijzonder dat zo'n decoratief plafond in deze gaafheid nog terug te vinden is", vertelt projecteleider Robin Koot. "Heel vaak is er toch veel meer aan verpest of hardgrondig geschuurd voordat een andere laag is aangebracht. Natuurlijk zijn er wel beschadigingen, maar uiteindelijk na veel tijd en moeite is het wel vrij te leggen."

Dat vrijleggen gebeurt door restaurator Ruth Jongsma en haar team. "We doen dat met een scalpel, mechanisch en met warmte", zo legt ze uit. Ze denkt dat er zo'n tien lagen verf over de schildering heen ligt.

Het is onderdeel van een grote restauratie van de buitenplaats. Stichting Monumentenbezit, de eigenaar, wil de hele buitenplaats weer terugbrengen naar de oorspronkelijke 17de eeuwse stijl.

Wat zien we hier eigenlijk?
Het hele plafond staat vol met vogels in een wolkenlucht. Centraal zie je een grote adelaar die een haan grijpt. Daaromheen veel andere kleinere roofvogels die anderen verjagen. "We vermoeden dat de adelaar de haan pakt", legt Koot uit. De haan zou dan de Fransen symboliseren.
Foto

Cornelis Tromp, de eerste eigenaar van de buitenplaats, is in 1672 gebrandschapt door de troepen van Lodewijk XIV. De troepen gingen alle buitenplaatsen in 's-Graveland af en gaven de bewoners de keuze: of je betaalt voor het Franse leger of ze plunderden je buitenplaats en staken het in de brand. "Tromp was nogal oranjegezind en hij weigerde de Fransen te betalen dus uiteindelijk hebben ze zijn buitenplaats geplunderd en in brand gestoken. Dus dit zou een soort wraak van de Fransen kunnen symboliseren. Het komt ook meerdere keren terug in de buitenplaats", aldus de projectleider.

Niet alleen het plafond in de hal is geschilderd. Door de hele buitenplaats zie je schilderingen. Zo moest de bezoeker het gevoel krijgen dat de tuin zich binnen voorzette. Maar het is ook gedaan vanuit een soort pronkzucht. Zodat Tromp kon laten zien wat hij wel allemaal niet kon betalen.

Stichting Monumentenbezit weet niet wie het geschilderd heeft, want de schilderingen zijn niet gesigneerd. "Het is niet het niveau van Rembrandt, maar het is absoluut goed geschilderd."

Waarom is het zo'n tien keer overgeschilderd?
We zouden ons nu niet meer kunnen voorstellen dat zo'n schildering wordt overgeschilderd. Maar ook vroeger veranderde de mode af en toe. "Ook als wij een nieuw huis kopen gaan wij het schilderen en maken we het naar onze eigen smaak. En dat is hier in het verleden ook gebeurd. Je moet het echt in die tijd zien, want nu verklaar je het voor gek natuurlijk", zegt Koot.

Het is voor de restauratoren een hele klus om alles weg te halen. "Het is heel erg 'mindfull' zullen we maar zeggen. Stapje voor Stapje, beetje bij beetje", vertelt restaurator Ruth Jongsma. "Als je je mes verkeerd houdt, kun je allemaal grote happen maken. Je hebt ook sommige planken die hebben een grove nerf en dat merk je. Dan gaat je mes er te makkelijk in en dan moet je net een andere hoek zoeken en dan gaat het wel weer goed."

De grootste uitdaging is het volhouden en het verfijnen. "Steeds je allerbeste best blijven doen om het zo netjes en mooi mogelijk te doen. Iedere kleine beschadiging die je maakt vind je er eentje te veel", legt de restaurator uit.

Terug naar toen
In de hele renovatie staat het terugbrengen naar de orginele staat centraal. Er is nog veel van toen aanwezig, zoals de indeling van het huis. En in de afwerking is ook nog van alles aanwezig, maar het zit vaak verstopt onder andere verflagen.

Het woongedeelte van het huis gaan ze restaureren. Daar worden vooral de schilderingen weer vrijgelegd. In de koepelzaal, de eyecatcher van het huis, wordt de oorspronkelijke kleur weer teruggebracht en de oude houten vloer. Maar ook wordt het huis duurzamer gemaakt en wordt de tuin gerestaureerd. "We doen het vooral omdat het een uniek object is. Het is bijzonder dat er nog zo veel van de 17de eeuw te zien is in het pand", zo besluit de projectleider.

Als alles volgens planning verloopt, is de hele restauratie in 2024 klaar en dan wordt het opengesteld voor publiek.