Loodgieters, monteurs en timmermannen laten opdrachten in de stadscentra liggen als daar dadelijk alleen nog maar elektrische voertuigen zijn toegestaan. Verschillende ondernemers waarschuwen in gesprek met BNR voor de gevolgen van zero-emissiezones voor de binnenstad.

Grote borden herinneren er aan dat het centrum van Amsterdam van 1 januari 2025 een uitstootvrije zone is. Ook wordt de milieuzone binnen de Ring A10 strenger. De meest vervuilende dieselauto’s mogen daar niet meer komen.

Met ingang van het nieuwe jaar mogen gemeenten zero-emissiezones invoeren. Gemeenten wijzen dan een stadsgebied aan waar geen vervuilende bestelbussen en vrachtwagens meer mogen rijden. Veertien gemeentes beginnen daar in het nieuwe jaar al mee, twaalf andere voeren dit beleid pas later uit. Zo gaat de gemeente Ede in 2030 pas vervuilende bedrijfsvoertuigen weren uit haar stadscentrum.

Voor Ab Jongeneel Timmerwerken is het weren van vervuilende bedrijfswagens reden om opdrachten in het centrum van Amsterdam niet langer aan te gaan. Het bedrijf is zijn 'vleugels aan het spreiden' nu Amsterdam en Zaanstad elektrische werkbussen verplicht willen stellen. Eigenaar Ab Jongeneel is daarom meer 'op zoek naar klanten in de buitengebieden', waar hij nog wel met zijn bus werkzaamheden kan verrichten.

Die terughoudendheid bij ondernemers om zich te schikken naar nieuwe regelgeving, heeft deels te maken met de geringe omvang van deze zogeheten zero-emissiezones. Het overgrote deel van Amsterdam blijft bijvoorbeeld gewoon begaanbaar met een brandstofbus, ook nadat de nieuwe milieuregels zijn ingegaan. Alleen opdrachten in de grachtengordel moeten achterwege gelaten worden, met andere woorden. Ondernemers die wel die kant op blijven gaan, zullen de extra kosten moeten doorberekenen aan de klant of opvangen in hun marges.

Niet alleen ondernemers in de omgeving Amsterdam vrezen een werkstop in binnensteden als gevolg van de nieuwe regelgeving. Ook bedrijven dicht bij andere binnensteden waarvoor een zero-emissiezone is aangekondigd, waarschuwen voor de gevolgen daarvan. Zo wil loodgietersbedrijf Riodo uit Kampen voorlopig geen nieuwe elektrische bus halen. Als de gemeente Zwolle deze echter verplicht stelt, 'gaat ons dat klanten kosten.'

Richard van Tol van timmerbedrijf Rivato
In de nabije omgeving van andere gemeenten die hun milieubeleid vergaand willen verzwaren, zijn vergelijkbare geluiden te horen. Al laat Installatiebedrijf Kerkhoff weten 'bestaande klanten niet te zullen laten vallen'. Wel houdt het bedrijf rekening met het beleid in het centrum van Nijmegen bij het werven van nieuwe klanten.

Richard van Tol van timmerbedrijf Rivato uit Voorschoten ziet om zich heen ondernemers worstelen met de nieuwe milieubepalingen. Omdat hij dicht bij Leiden werkt, ziet hij zich er ook mee geconfronteerd. Gevraagd naar wat hij gaat doen als een elektrische bus verplicht wordt, antwoordt hij: 'Zo'n bus is te duur. Ik kan dat prijstechnisch niet verantwoorden.'

Techniek Nederland is voorstander van zero-emissiezones, maar ziet sommige mkb-leden moeite hebben met de invoering daarvan. 'Er zijn installateurs die zeggen dat zij straks geen onderhoudswerkzaamheden aan cv-ketels in Amsterdam meer gaan uitvoeren', erkent de woordvoerder. De branchevereniging vreest dat het beleid de marktwerking belemmert en zo leidt tot een beperkter aanbod van de dienstverlening in binnensteden. Al benadrukt de organisatie dat er een hoop leden zijn die zich wel voorbereiden op elektrisch rijden. Techniek Nederland hoopt daarom niet dat de invoering van de uitstootvrije zones uitstel oploopt. 'Dat veroorzaakt alleen maar meer onduidelijkheid'.

Sommige mkb'ers hikken aan tegen de aanschafkosten van elektrische bestelauto's. 'De overstap naar elektrisch vervoer betekent met name voor kleinere ondernemers een forse investering', zegt de woordvoerder van Techniek Nederland. De organisatie pleit daarom voor het beschikbaar houden van subsidieregelingen voor de elektrificatie van bedrijfsvervoer.

Daarnaast bestaan er bij de achterban van Techniek Nederland zorgen over de beschikbaarheid van voldoende laadpunten in woonwijken en op bedrijventerreinen. Ook wordt er gepleit voor vrijstellingen voor bestelauto's waarin zwaar materieel vervoerd wordt, omdat de actieradius – de afstand die een voertuig kan afleggen op een volle accu – dan sterk terugloopt. 'Elektrisch vervoer is bij zwaar materieel nog geen betaalbare optie', zo stelt de woordvoerder tegenover BNR.

Verschillende gemeenten willen met het invoeren van de zero-emissiezones de fijnstof- en CO2-uitstoot in de steden verminderen. De omtrek van zo'n gebied is minstens het stadscentrum plus eventueel de wijken eromheen. Een bestel- of vrachtauto mag alleen het gebied in op het moment dat die geen schadelijke stoffen uitstoot. Wel geldt er een overgangsregeling voor voertuigen die nog niet lang geleden zijn aangeschaft en daarom nog redelijk 'schoon' zijn. Afhankelijk van het voertuig zijn die tot 2030 nog welkom in de binnenstad.

Verschillende gemeenten wijzen in reactie op vragen van BNR op bestaande subsidieregelingen die kleine ondernemers financieel tegemoetkomen bij de overstap naar een elektrisch voertuig. Ook worden er ontheffingen beschikbaar gesteld aan 'voertuigen die niet elektrisch beschikbaar zijn' en voor 'situaties waarin dreigend faillissement een rol speelt', aldus een woordvoerder van de gemeente Amsterdam. Daarnaast werken verschillende gemeenten met dagontheffingen waarvan ondernemers gebruik kunnen maken die niet vaak in de stad komen.

Het nieuwe beleid komt niet volledig uit de lucht vallen. Veel steden hebben immers al milieuzones, waar onder meer dieselvoertuigen en oudere brom- en snorfietsen niet toegestaan zijn. De milieuregels die binnen deze zones gelden, worden in 2025 eveneens aangescherpt. Gemeenten kunnen zero-emissiezones invoeren binnen een bestaande milieuzone, ter vervanging daarvan, maar ook in een gebied waar nog geen milieubeperkingen waren.