Het gescheiden en goed inzamelen van plastic afval is op veel plekken in Overijssel nog altijd een utopie. Vooral bij hoogbouw in Twente, zoals appartementencomplexen en flats, wordt bijna al het verzamelde plastic afval (pmd) afgekeurd. Zo'n 75 procent daarvan wordt niet gerecycled, maar belandt in de verbrandingsoven. In andere delen van Overijssel wordt pmd juist veel beter ingezameld.
Plastic afval scheiden en in speciale zakken naar een ondergrondse container in de buurt brengen of aan straat zetten: veel gemeenten in Overijssel hebben al jaren deze werkwijze, in de strijd tegen minder restafval en meer recycling.
Maar het goed inzamelen van schoon plastic afval lukt vooral in Twente maar mondjesmaat. In de gemeenten Hof van Twente en Haaksbergen werd vorig jaar ál het ingezamelde pmd-afval bij hoogbouw afgekeurd, blijkt uit nieuwe cijfers van Twente Milieu.
In de grote steden gaat het niet veel beter: in Enschede, Almelo en Hengelo kwam 99 procent van het ingezamelde plastic niet door de keuring.
Van speelgoed tot etensresten
"In de afvalwereld geldt: hoe anoniemer het inzamelmiddel, des te groter de kans op vervuiling", zegt Henkjan Fikken van de werkgroep pmd Twente. Die speciale werkgroep helpt gemeenten bij het schoner inzamelen van plastic.
Fikken ziet van alles in de inzamelcontainers voor pmd bij hoogbouw verdwijnen, wat daar helemaal niet in thuishoort. "Zakken restafval, landbouwplastic, klein chemisch afval, speelgoed, maar ook andere grondstoffen, zoals papier, textiel, etensresten en elektrische apparaten", noemt hij als voorbeelden.

Wat gebeurt er met al dat afgekeurde pmd? "Tegenwoordig wordt eerst een deel mechanisch gesorteerd bij recyclebedrijf Verpact. Daar wordt gekeken of er alsnog schoon, herbruikbaar plastic tussen zit", zegt Fikken.
Met die extra maatregel kon in negen Twentse gemeenten vorig jaar zo'n 12 kilo per huishouden alsnog worden gerecycled. Maar het leeuwendeel van het ingezamelde pmd - gemiddeld zo'n 75 procent - werd verbrand.
Hoeveel plastic afval bij hoogbouw werd in 2024 afgekeurd?
Haaksbergen: 100 procent
Hof van Twente: 100 procent
Enschede: 99 procent
Hengelo: 99 procent
Almelo: 99 procent
Oldenzaal: 99 procent
Borne: 99 procent
Losser: 99 procent

(bron: jaarrapportage Twente Milieu)

In Zwolle gaat het inzamelen van schoon plastic afval bij hoogbouw een stuk beter. Vorig jaar werd er volgens afvalinzamelaar Rova 25 procent van het ingezamelde pmd afgekeurd. Dat is nog wel veel hoger dan bijvoorbeeld Hardenberg (11,5 procent afkeur) of Raalte (7,7 procent).
De percentages van West-Overijssel zijn overigens niet een-op-een te vergelijken met die van de negen gemeenten in Twente, benadrukt een woordvoerder van Rova. De overslag - dat is de eerste keuring van het pmd-afval - wordt namelijk op verschillende manieren berekend.
Hoeveel plastic afval bij hoogbouw werd in 2024 afgekeurd?
Zwolle: 25,1 procent
Hardenberg: 11,5 procent
Raalte: 7,7 procent
Twenterand: 6,9 procent
Dalfsen: 6,9 procent
Zwartewaterland: 5,3 procent
Olst-Wijhe: 3,8 procent
Ommen: 3,8 procent

(bron: jaarrapportage Rova)

Deventer beste jongetje van de klas
Uit de cijfers wordt wel duidelijk dat Deventer van de grote steden in Overijssel het beste jongetje van de klas is: in de Hanzestad kwam vorig jaar 12 procent van het ingezamelde plastic afval niet door de keuring. Kanttekening daarbij: Deventer hanteert één cijfer voor zowel de afvalinzameling bij hoogbouw als die voor pmd-containers huis-aan-huis.
Het 'geheim' van Deventer? De stad heeft geen boven- en ondergrondse containers voor plastic afval: inwoners van hoogbouw moeten hun pmd in doorzichtige plastic zakken aan straat zetten. "Zakkeninzameling is over het algemeen ‘schoner’ dan minicontainers. Doorzichtige zakken helpen dus enorm", zegt een woordvoerder van afvalinzamelaar Circulus.

Hengelo volgt sinds een half jaar het Deventer voorbeeld en heeft afscheid genomen van alle bovengrondse plastic containers. Inwoners van hoogbouw in Hengelo moeten hun pmd nu in plastic zakken aan straat zetten.
"Sinds de invoering van de maatregel is de hoeveelheid afgekeurd pmd substantieel minder geworden", zegt 'afvalwethouder' Benno Brand van Hengelo. "Hadden we eerder vijf ton pmd-afval dat direct schoon was, nu is dat verdubbeld naar tien ton. Maar dat neemt niet weg dat alsnog een heel groot deel afgekeurd wordt."

Het zwaar vervuilde plastic afval bij hoogbouw in Overijssel kost gemeenten handenvol geld. Een schone zak pmd levert een gemeente 260 euro per ton (1000 kilo) op. Wordt een vracht afgekeurd, dan loopt de gemeente die inkomsten mis. Het nasorteren bij Verpact en het verbranden van te vervuild pmd, jaagt de gemeente bovendien juist op veel extra kosten.
Zo waren de negen gemeenten in Twente die onder Twente Milieu vallen, vorig jaar miljoenen euro's extra kwijt aan het inzamelen en verwerken van pmd. "Het heeft Hengelo vorig jaar ongeveer één miljoen euro extra gekost. In Enschede wordt rekening gehouden met zo'n twee miljoen euro meer", zegt Fikken.
Wie opdraait voor die miljoenen euro's extra? Fikken: "Via de afvalstoffenheffing komen die kosten uiteindelijk weer bij de inwoners terug."