Royal Dutch Shell wordt opgericht of samengesteld

*Wij waren er vroeg bij*

1889:

31 maart: De Eiffeltoren wordt officieel ingehuldigd. Ze wordt pas voor het publiek opengesteld tijdens de Wereldtententoonstelling vanaf 6 mei. De toren is ontworpen door de ingenieurs Maurice Koechlin en Emile Nouguier, twee medewerkers van Gustave Eiffel. De toren ontvangt tegenwoordig jaarlijks meer dan 6 miljoen bezoekers en is daarmee het meest bezochte monument ter wereld. Op 28 november 2002 verwelkomde de Eiffeltoren zijn 200 miljoenste gast. De Eiffeltoren is wereldwijd het symbool van Parijs. Hij wordt door velen gezien als een van de niet-klassieke wereldwonderen.

1888

Willem Vogt

Radiodirecteur AVRO (Den Helder 12-8-1888 - Blaricum 18-6-1973). Zoon van Willem Vogt, ambtenaar bij de torpedodienst der marine, en Marijtje Bakker. Gehuwd sinds 5-4-1912 met Catharina Bakker. Uit dit huwelijk werden 1 dochter en 1 zoon geboren.

1887

Ferdinand Domela Nieuwenhuis wordt uit het Utrechts gevang vrijgelaten na een tijdje wegens majesteitsschennis vast hebben gezeten.

In 1887 zat hij gevangen na een veroordeling wegens majesteitsschennis, naar aanleiding van een anarchistisch artikel in Recht voor Allen, waarin de kritiekloze Oranjeverering aan de kaak werd gesteld. Hoewel niet de auteur van het stuk, nam hij als hoofdredacteur de verantwoordelijkheid voor het artikel, waarin o.a. Willem III "Koning Gorilla" werd genoemd. Ook de beoordeling van een tiental blanco bladzijden voorstellende de Activiteiten des Konings viel totaal verkeerd. Hij kreeg veel steunbetuigingen, de liberaal Sam van Houten trad op als zijn advocaat (en procedeerde zonder succes tot aan de Hoge Raad). Domela moest echter voor een jaar het gevang in; in die tijd zorgde hij ervoor dat politieke gevangenen anders behandeld zouden worden dan niet-politieke gevangenen. Sprak men over verplichte gevangenisarbeid als zakjesplakken, Domela Nieuwenhuis mocht het iets betere dozen vouwen. Bij zijn vervroegd ontslag, toen hem na zeven maanden gratie werd verleend, ontving hij een gedragen pak van de directeur als geschenk. Hij nam vervolgens zijn intrek in het Malakkahofje in Den Haag.

1886

Overleden Charles Pierre Schimpf, gouverneur van Suriname 1855-1859 (73 jaar)

En vrijheidsbeeld werd geplaatst

Klik doen

1885

De auto zoals we die nu nog kennen is een feit, de Duitser Benz paste voor het eerst een Ottomotor toe in een automobiel

1884

Willem Alexander Karel Hendrik Frederik, kroonprins der Nederlanden, overlijdt op 21 juni 1884. Hij was de derde zoon uit het huwelijk van koning Willem III en Sophie van Württemberg. Vanaf het overlijden van zijn broer Willem op 11 juni 1879 tot aan zijn dood was Alexander de kroonprins. Hij werd echter nooit koning, want zijn vader overleefde hem.

Prins Alexander was van jongs af aan nerveus en ziekelijk. Voor zijn moeder was dat reden hem met veel zorg te omringen. Zijn vader ergerde zich daaraan. In tegenstelling tot zijn oudste broer was prins Alexander gedisciplineerd, intellectueel en las hij veel. In de periode 1871-1874 studeerde hij aan de Rijksuniversiteit Leiden, zonder ergens in af te studeren. Nadien woonde hij in de voormalige woning van Johan de Witt aan de Kneuterdijk te Den Haag. De koning, die alles financiert, wil dat Alexander op eigen benen komt te staan. Vandaar dat hij een eigen hofhouding krijgt. In 1876 installeerde zijn oudoom prins Frederik hem als lid van de Orde van Vrijmetselaren onder het Grootoosten der Nederlanden. Hij volgde prins Frederik na diens dood op als Grootmeester.

Na het overlijden van zijn moeder in 1877 en zijn oudste broer in 1879 vereenzaamde de prins. Hij deed nog van zich spreken door twee opmerkelijke brochures: "Nadere toelichting van mijnen brief van den 17en September 1879" en "Een vermoedelijk slotwoord door Alexander, Prins der Nederlanden".

Prins Alexander stierf ongehuwd en kinderloos op 32-jarige leeftijd op 21 juni 1884 aan tyfus. Omdat zijn vader, die met zijn vrouw, koningin Emma en dochtertje Wilhelmina een vakantiereis naar Duitsland en Zwitserland maakte niet van zins was om zijn verblijf aldaar te onderbreken, wordt de begrafenis alsmaar uitgesteld. De koning keerde uiteindelijk pas op 15 juli 1884 terug. Prins Alexander werd op 17 juli 1884 bijgezet in de grafkelder van de Nieuwe Kerk te Delft. Zijn halfzusje Wilhelmina was vanaf zijn overlijden de vermoedelijke troonopvolgster.

1883

24 mei: Opening met vuurwerk van Brooklyn Bridge, destijds de grootste hangbrug ter wereld, die de gemeentes New York en Brooklyn verbindt. President Chester Arthur woont de feestelijkheden bij.

De architecten waren John en Washington Roebling, vader en zoon, zij wilden de mooiste brug ter wereld creëren.

De brug is 1825 meter lang, en de grootste overspanning is 486 meter. Daardoor had de brug tot de bouw van de Williamsburg bridge in 1903 de langste overspanning ter wereld. Momenteel is het de 64e hangbrug ter wereld qua overspanning.

1882

Maart 1882
23-03

Geboortedag Emmy Noether. Duits / Amerikaans wiskundige (mathematica).
24-03

De Duitse arts Robert Koch maakt zijn ontdekking van de bacterie die tuberculose veroorzaakt wereldkundig.

1881

12 april - Johan Wilhelm van Lansberge wordt door Frederik s'Jacob opgevolgd als Gouverneur-Generaal van Nederlands-Indië.

1880

27 januari: Thomas Edison ontvangt octrooi op de gloeilamp.

Om zijn uitvinding bekend te maken aan het New Yorkse publiek, bedacht Edison een publiciteitsstunt. Op oudejaarsavond 1879 liet hij rondom Menlo Park tientallen gloeilampen branden als feestversiering. Al snel daarna werd zijn gloeilamp een commercieel succes; in 1881 richtte hij de Edison Lamp Company op en begon de grootschalige serieproductie. Om in ieder huis zijn gloeilamp te laten branden legde Edison tevens de complete elektrotechnische infrastructuur aan.

1879

afbeelding

De Stichtse Tramway Maatschappij start een paardentram tussen Utrecht en Zeist. De markante koetsiersdienst van Paul Dieges gaat ter ziele.

1878

13 juli: Het Congres van Berlijn erkent de onafhankelijkheid van Montenegro. Groot-Bulgarije, dat vorig jaar ontstond, wordt grotendeels opgedeeld tussen het Osmaanse Rijk, Roemenië en Griekenland.

Montenegro was tot 1878 een onafhankelijk en soeverein van het Ottomaanse rijk staand prinsbisdom, waarvan de prinselijke opvolging overging van oom op neef (bisschoppen mogen niet trouwen). Danilo II was de laatste prins-bisschop die het land leidde. Zijn oom, prins-bisschop Peter II, had hem in zijn testament als opvolger aangewezen, maar toen hij stierf wees het parlement zijn oudere broer en president van de Senaat Pero Tomov Petrović aan als nieuwe vorst (dus niet prins-bisschop). Dit wijst erop dat Peter al bezig was geweest met voorbereidingen om de theocratie in zijn land af te schaffen. Ondertussen was Danilo naar Wenen en Rusland gereisd, officieel om tot prins-bisschop te worden gewijd. Hij keerde echter tot ieders verrassing terug met toestemming van de tsaar om vorst te worden. Dit gaf hem een groot voordeel ten opzichte van Pero Tomov en uiteindelijk won Danilo de strijd om de macht. Hij werd in 1852 de eerste heerser van Montenegro die niet ook een kerkelijke functie had. Het land werd op dat moment een 'gewoon' prinsdom. Danilo II werd in 1860 vermoord. Zijn opvolger was de zoon van zijn broer Mirko. Nicolaas I, die in 1878 zijn land naar de volledige onafhankelijkheid leidde. Dit werd geregeld in het Verdrag van Berlijn. In 1910 werd het prinsdom een koninkrijk, met Nicolaas I als eerste koning.

1877

Maart

17-03 Geboortedag Albert Hahn. Nederlands politiek tekenaar verbonden aan het sociaal-democratische dagblad Het Volk en De Notenkraker.

20-03 Geboortedag Christiaan Jacobus van Ledden Hulsebosch. Nederlands apotheker en politiescheikundige.

1876

Mata Hariwordt geboren.

Mata Hari groeide op in Leeuwarden als Margreet Zelle, de oudste dochter van de niet onbemiddelde hoedenwinkelier Adam Zelle. Haar vader had met speculaties in olie een klein kapitaal weten te vergaren en kon daarom een redelijk grote staat voeren. Zo kon hij zijn dochter naar een Standenschool voor Meisjes, en later naar de MMS sturen. In 1889 raakte vader Zelle echter in financiële moeilijkheden en ging failliet. Hij vertrok naar Den Haag; zijn gezin liet hij achter. In 1890 volgde een officiële echtscheiding. Margreet Zelle werd na het overlijden van haar moeder (10-5-1891) onder voogdij geplaatst van een oom in Sneek. Deze liet haar een opleiding voor kleuterleidster volgen in Leiden. Op haar zeventiende werd zij vervolgens bij een oom in Den Haag ondergebracht.

1875

3 maart: Carmen, de opera van Georges Bizet, wordt voor het eerst opgevoerd.

De première werd geen groot succes, hoewel de reacties ook niet eensluidend negatief waren. Na 48 voorstellingen werd de productie in februari 1876 van het podium gehaald. De herleving kwam acht jaar later, in april 1883. Toen Galli-Marié in oktober van dat jaar de titelrol weer ging vertolken stroomde de zaal keer op keer vol. In 1904 kende de opéra comique zijn duizendste voorstelling.

1874

1 januari: Afschaffing van de 'differentiële rechten' in Nederlands-Indië, dat wil zeggen dat de in- en uitvoerrechten gelijk worden voor Nederlanders en buitenlanders. Minister van Koloniën Fransen van de Putte verwezenlijkt hiermee een belangrijk liberaal programmapunt.

1873

Een spijkerbroek (ook wel jeansbroek) is een soort broek. Levi Strauss en Jacob Davis kregen er op 20 mei 1873 een patent op.

In 1847 emigreerde Levi Strauss naar de Verenigde Staten. Daar maakte hij stevige broeken voor de goudzoekers in Californië, van zeildoek. Deze broeken vielen erg in de smaak bij de goudzoekers, omdat deze steviger waren dan de gebruikelijke broeken.

Toen Strauss door zijn voorraad zeildoek heen was, stapte hij over op een sterke katoensoort, genaamd 'Serge de Nîmes' (keper uit Nîmes). Deze naam verbasterde al snel tot denim. De broeken hadden echter een probleem met de plekken waar veel spanning op staat; met name de broekzakken scheurden nog wel eens uit. In 1872 kwam de kleermaker Jacob Davis met een oplossing hiervoor: klinknagels. Strauss liet zich overhalen, en gebruikte de klinknagels om de hoeken van de broekzakken te verstevigen. In 1873 vroegen Strauss en Davis gezamenlijk patent aan op deze werkwijze. De Spijkerbroek was "geboren"

De stof van spijkerbroeken wordt geweven met een schering die indigo gekleurd is, terwijl de draden van de inslag wit zijn. De blauwe verfsoort die werd gebruikt heette in het Frans "bleu de Gênes" (vertaald vanuit het Italiaanse "blu di Genova", dus eigenlijk "Genuaans blauw" ). Het "bleu de Gênes" werd verbasterd tot het huidige "blue jeans", ofwel jeans.

1872

07-03 Geboortedag Piet Mondriaan. Nederlands (abstract) kunstschilder.

1871

Aletta Jacobs

Aletta Henriëtta Jacobs (Sappemeer, 9 februari 1854 – Baarn, 10 augustus 1929) was een Nederlandse arts en feministe.

Jacobs maakte zich al vroeg sterk voor het recht op hoger onderwijs voor vrouwen. In 1870 was ze de eerste Nederlandse vrouw die als toehoorster werd toegelaten aan een hbs. Een jaar later vroeg ze de liberale minister Thorbecke toestemming om aan de universiteit te studeren. Ze werd in 1871 toegelaten als studente medicijnen aan de Rijksuniversiteit Groningen, aanvankelijk voor een proefperiode van één jaar.

Op zijn sterfbed gaf Thorbecke Jacobs toestemming om ook examens af te leggen. Aletta Jacobs was niet de eerste vrouwelijke studente - dat was enkele eeuwen eerder Anna Maria van Schurman - maar wel de eerste die een universitaire studie succesvol afrondde. Ze legde in 1877 en 1878 haar artsexamen af, waarmee ze de eerste vrouwelijke Nederlandse arts werd, en ging na haar promotie (1879) als huisarts werken in Amsterdam, waar ze gratis spreekuren hield, cursussen gaf en het pessarium als voorbehoedmiddel introduceerde (voorheen werd het pessarium gebruikt om verzakte baarmoeders te ondersteunen).

Daarnaast streed Jacobs voor het vrouwenkiesrecht. Zo was ze in 1894 medeoprichtster en vanaf 1903 landelijk voorzitster van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht. Ook participeerde ze in de Wereldbond voor Vrouwenkiesrecht, waarmee ze wereldwijde bekendheid kreeg. Zij was daarnaast lid van de Vrijzinnig Democratische Bond.

Jacobs trouwde met politicus Carel Victor Gerritsen (1850-1905) in 1884, in een vrij huwelijk.

1870:

19 juli: Frankrijk verklaart Pruisen de oorlog. De Frans-Duitse Oorlog begint. De oorlog duurde tot duurde tot 10 mei 1871.

Frankrijk was beducht voor de snel groeiende Pruisisch-Duitse macht. Frankrijk was tot 1870 de meest dominante natie op het vasteland in Europa. De dominante positie van Frankrijk werd bedreigd door Pruisen, onder leiding van kanselier Bismarck. De oorlog zou leiden tot een overwinning van Pruisen en zijn bondgenoten en resulteerde in de oprichting van het Duitse keizerrijk, waarin de Duitse staten verenigd werden.

De oorlogsverklaring van Frankrijk aan Pruisen paste in het plan van de Realpolitik van Bismarck; voor zijn plannen met één Duits Rijk moest hij Frankrijk en Oostenrijk uitschakelen. De Pruisisch-Oostenrijkse Oorlog was in 1866 reeds beslist in het voordeel van Pruisen; in 1870 zou ook Frankrijk volgen.

De directe aanleiding van de oorlog was het Franse verzet tegen de aanstaande koning van Spanje: de Duitse prins Leopold van Hohenzollern. Als deze prins de troon van Spanje zou bestijgen, dan zou Frankrijk ingesloten worden tussen Hohenzollerns, zowel in het Zuiden als in het Noord-Oosten. Frankrijk eiste dat de Pruisische koning Wilhelm I zijn steun introk voor de Pruisische prins zodat Spanje niet in Pruisische handen zou vallen. Wilhelm I ging akkoord maar toen Napoleon III korte tijd later een gezant, graaf Benedetti, naar Wilhelm I (op dat moment verblijvend in Bad Ems) stuurde om te eisen dat de Pruisische prins zich niet alleen nu maar ook in de toekomst nooit meer kandidaat zou stellen voor de Spaanse troon, weigerde Wilhelm I dit. Hij deed dit door op 13 juli 1870 een telegram, bekend als de Emser Depesche, naar Bismarck te sturen, die op zijn beurt het telegram onder de pers verspreidde. De door Bismarck gepubliceerde, verkorte versie van het in heel beleefde woorden geformuleerde antwoord van koning Wilhelm zag er uit als een kwetsende afwijzing. De publieke opinie en het parlement van Frankrijk werden hierdoor zo geprovoceerd dat Bismarck bereikte wat hij voor ogen had: vijf dagen later, op 19 juli 1870, verklaarde Frankrijk aan Pruisen de oorlog.

1869:

31 December - Henri Matisse, een Franse kunstschilder, wordt geboren.

De werken van Matisse behoren tot het fauvisme, een van de Europese kunststromingen.

1868, 27 november: Een legereenheid van de USA richt een bloedbad aan onder het Cheyennevolk van Chief Black Kattle, dat zich op het door de overheid aangewezen terrein bevindt. Leden van de Chayenne zouden inwoners van Kansas hebben aangevallen.

1867:

20 Juni:
Rusland verkoopt Alaska aan de VS.

1866 30 mei 1866 - De spoorlijn Groningen-Leeuwarden wordt officieel geopend. Tegelijkertijd wordt ook het eerste station in Groningen in gebruik genomen. De trein was al snel zo succesvol dat derdeklas-passagiers regelmatig in goederenwagens moesten worden vervoerd.

-0-0-0-0-0-
Die enkele keer dat ik met de trein ga heb ik nog vaak het idee dat we nog steeds in goederen dan wel veewagens reizen . .