1865:

3 Januari: Afschaffing van de slavernij in de VS.

Rond 1660 ontstond een tekort aan arbeiders in de VS. Boeren uit Nieuw Carolina en Virginia waren de eersten die Afrikaanse slaven gingen gebruiken voor de tabaksoogst. Virginia was ook de eerste staat die haar wetten veranderde: zwarten die in hun geboorteland geen christen waren werden als slaven beschouwd. Men ging op grote schaal slaven importeren uit Afrika, waar stamhoofden graag krijgsgevangenen, misdadigers, ongehoorzame slaven en dergelijken voor een goede prijs van de hand deden.

De slaven werden vooral ingezet bij de teelt en verwerking van suikerriet. Het leven van deze slaven was zeer hard. Ze werden met een terreurregime onder de duim gehouden. Het sterftecijfer op de plantages overtrof over het algemeen in aanzienlijke mate het geboortecijfer.

Toen de Engelsen, Nederlanders en Fransen zich in de 17e eeuw meester maakten van een groot deel der Caribische eilanden en Suriname, begonnen zij ook daar suikerplantages aan te leggen, met zwarte slaven. De levensomstandigheden op de plantages waren over het algemeen verschrikkelijk.

Tussen ongeveer 1500 en 1850 werden omstreeks 11 miljoen Afrikanen als slaaf over de Atlantische Oceaan getransporteerd. Gemiddeld stierf zo'n 15% van de slaven tijdens het transport, vergelijkbaar met de sterfte onder de bemanning. Nederland nam met rond de 550.000 slaven 5% van de totale slavenhandel voor zijn rekening. [1]

In de 18e eeuw begon de slavernij zich ook te ontwikkelen in de Engelse kolonies langs de kust van Noord-Amerika, de Oostkust van de latere Verenigde Staten. Hier was het sterftecijfer onder de slaven over het algemeen lager dan het geboortecijfer, misschien dankzij een iets betere behandeling, of door het minder tropische klimaat, waardoor het gemakkelijker was ziekten onder controle te houden. Werkelijk goed waren de levensomstandigheden der zwarte slaven hier evenmin.

Gevluchte slaven stichtten gemeenschappen op ontoegankelijke plaatsen. Zulke gemeenschappen van Marrons ontstonden op vele plaatsen, van het Amazonegebied tot in de Amerikaanse staten Florida en North Carolina. Veelal voerden de Marrons een guerrillastrijd tegen de plantage-eigenaren.

1864

Quanta Cura ("met hoeveel zorg" ) is een encycliek van Pius IX, die werd afgekondigd op 8 december 1864. Met de encycliek reageerde de Kerk op de toenemende secularisering en de zich aftekenende scheiding van Kerk en staat. Het was ook een directe reactie van de paus op de uitroeping van het koninkrijk Italië in 1861.

Quanta Cura keurt verschillende moderne ontwikkelingen af, waaronder de vrijheid van meningsuiting, het primaat van de staat over de kerk, het betwisten van het bestaansrecht van de Kerkelijke Staat en het recht van de staat in te grijpen in het onderwijs. De encycliek ging vergezeld van een lijst met veroordelingen van uiteenlopende "dwalingen", zoals het socialisme en liberalisme, de Syllabus Errorum.

De encycliek kwam tot stand nadat Italië met Frankrijk was overeengekomen dat de Fransen hun troepen uit Rome zouden terugtrekken. Dat betekende vrijwel zeker de Risorgimento (inlijving) van Rome bij Italië en daarmee het einde van de Pauselijke Staat

In 1863 werden in Suriname, onze belangrijkste slavenstaat in de West, de kanonnen van het fort Zeelandia afgeschoten om de bevrijding van naar schatting vijfendertigduizend mensen die nog in slavernij leefden aan te kondigen. Ongeveer twaalfduizend mensen werden op de Antillen in vrijheid gesteld.
De ex-slaven moesten nog wel tien jaar gedwongen op de plantages blijven werken. Daar kregen ze dan een kleine vergoeding voor. In andere mededelingen werd ook gesproken over een vergoeding vanwege de afschaffing. Niet voor de slaven, voor alle helderheid, maar voor de eigenaren. Driehonderd harde Hollandse guldens per vrijgemaakte slaaf kregen de slavenhouders. Geld dat was verkregen uit de winst die Nederland kon maken op de bezittingen in de Oost.
In Nederlands Oost-Indië was de slavernij formeel al afgeschaft in 1860. Dat gebeurde zonder veel ruchtbaarheid. Slavernij was daar al op zijn retour en de feitelijke afschaffing was niet meer dan de bevestiging van de bestaande situatie. Op St. Maarten verdween de slavernij noodgedwongen in 1848, omdat deze toen op de Franse helft van het eiland werd afgeschaft.

Iets meer..

En wederom schaam ik me om een Nederlander te zijn

1862

17-03 Geboortedag Silvio Gesell. Belgisch / Duits handelaar, financieel theoreticus, sociaal hervormer en vrij-econoom.

28-03 Geboortedag Aristide Briand. Frans socialistisch staatsman. Nobelprijs voor de Vrede 1926 (Verdrag van Locarno).

1861

Het Koninkrijk Italië wordt geboren, Victor Emanuel II is de koning en buiten de ontworsteling van het juk der eeuwen Romeins rijk verandert er weinig aan het warmbloedig Zuiderlijk leven

1860

Abraham Lincoln wordt gekozen tot president van de USA. Omdat hij de slavernij af wil schaffen en dat ook inderdaad doet, valt het land in twee kampen uiteen en is de burgeroorlog tussen Noord en Zuid een feit.

Januari 1859
11-01

Geboortedag Jan Ligthart. Nederlands onderwijzer en onderwijsvernieuwer.
18-01

Sterfdag Alfred Vail. Brits machinist en uitvinder, zakenpartner van Samuel Morse.
27-01

Geboortedag Wilhelm II. Laatste Duitse keizer.

1858

Lourdes is een stad in het departement Hautes-Pyrénées in Frankrijk. Het is de grootste katholieke bedevaartplaats in Frankrijk. Het is gesitueerd in het zuiden van het land in de uitlopers van de bergen van de Pyreneeën en heeft ongeveer 17.000 inwoners.

In 1858 verklaarde Bernadette Soubirous, toen een 14-jarig meisje, tussen 11 februari en 16 juli verschillende verschijningen te hebben gezien van de Heilige Maagd Maria in de verre grot van Massabielle.

In 1864 werd er een standbeeld opgericht ter ere van Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes bij de plaats van de verschijningen. Er werd een kapel gebouwd die al spoedig te klein werd en ging dienen als crypte voor de eerste basiliek, de Basiliek van de Onbevlekte Ontvangenis. In de loop der jaren kwamen hier nog twee basilieken bij en verschillende andere gebouwen, die thans alle deel uitmaken van het Heiligdom van Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes.

Bernadette Soubirous ging in het klooster van Nevers in 1866 en werd heilig verklaard in 1933.

1857

De Mexicaanse grondwet van 1857 is een niet meer in gebruik zijnde grondwet van Mexico. De grondwet werd aangenomen op 5 februari 1857 en werd in 1913 buiten werking gesteld. De grondwet van 1857 had een duidelijk liberaal karakter.

De grondwet van 1857 verving de Mexicaanse grondwet van 1824, die al sinds 1853 door dictator Antonio López de Santa Anna buiten werking was gesteld. De liberale leiders van de Revolutie van Ayutla die Santa Anna omver hadden geworpen zagen in dat de grondwet van 1824 niet effectief was, en besloten daarom een nieuwe op te stellen

1856

30 maart: De Vrede van Parijs maakt een einde aan de Krimoorlog. Deze oorlog was voorafgaande jaren was uitgevochten tussen Pruisen, Rusland, het Ottomaanse Rijk, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Sardinië.

Rusland werd weer teruggedrongen op de Zwarte Zee en mocht langs de kusten geen oorlogshavens meer bouwen. Rusland gaf ook zijn belang op de christenen in het Ottomaanse Rijk te beschermen. De machten beloofden elkaar de integriteit van het Ottomaanse Rijk te behouden. Moldavië en Walachije (die in 1858 zouden worden verenigd als Roemenië ) en Servië werden erkend als autonoom onder de bescherming van de Europese machten.

De Vrede van Parijs bracht de Europese Donaucommissie voort, die tot 1938 zou bestaan en die de scheepvaart op de benedenloop van de Donau regelde. Het is de voorloper van de huidige Donaucommissie.

1855

De Victoriavallen zijn de breedste watervallen van Afrika, zij vormen een watergordijn van 1708 meter breed en 100 meter hoog en hebben een maximale valhoogte van 128 meter.

Ze zijn gelegen in de Zambezi, op de grens tussen Zambia en Zimbabwe.

De eerste blanke die de watervallen heeft gezien en wereldkundig heeft gemaakt is de Schotse missionaris en ontdekkingsreiziger David Livingstone op 17 november 1855. "Geen enkel ander uitzicht in Engeland kan de schoonheid hiervan overtreffen" en "zulke lieflijke beelden moeten de engelen met bewondering bekeken hebben tijdens hun vluchten" schreef hij later.

Dr. Livingstone week bij de naamgeving van deze watervallen, voor de eerste en enige keer in zijn leven, af van zijn gewoonte om de plaatselijke namen te behouden. Hij noemde deze watervallen naar de toenmalige koningin van het Verenigd Koninkrijk, koningin Victoria.

De lokale bevolking noemt deze watervallen tegenwoordig de Mosi-oa-Tunya (Letterlijk vertaald: de rook die dondert).

1854

24 april - In Wene vundj 't huwelik plaatsj tösje de Oasteriekse keizer Frans Jozef en de Beierse prinses Elisabeth, baeter bekènd ónger de naam Sisi. Das Limburgs volgens Wikipedia

1853

23 oktober - Turkije verklaart de oorlog aan Rusland. Begin van de Krimoorlog.

De Krimoorlog was een onderdeel van de Russisch-Turkse oorlogen en duurde van 1853 tot 1856.

De Turken kregen steun tegen de Russen van het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, en - wat verlaat - Savoye en het Koninkrijk Sardinië, waar de Italiaanse nationalist Camillo Benso di Cavour aandacht wilde vestigen op het naar eenheid strevende Italië. De strijd speelde zich vooral af op en rond het schiereiland van de Krim.

1852

04-03 Sterfdag Nikolaj Gogol. Russisch / Oekraïens schrijver.

1851

2 december - In Frankrijk grijpt Charles Louis Napoleon Bonaparte de macht en maakt hiermee een einde aan de Tweede Franse Republiek. Twinting jaar lang zal hij als keizer Napoleon III aan het hoofd van het Tweede Franse Keizerrijk staan.

April 1850

16-04 Sterfdag Marie (Madame)Tussaud. Frans wassenbeeldenkunstenares. Oprichter museum.

23-04 Sterfdag William Wordsworth. Engels dichter.

1849

In 1849 opende Antonie van der Pigge zijn ‘affaire in droogerijen en specerijen’, niet beseffende dat deze drogisterij ooit nog het jaar 2000 zou halen.
De oprichter is de betovergrootvader van de huidige eigenaar; deze heeft niets aan het interieur van de zaak veranderd, net als zijn vader, opa en overgrootvader.
Binnen lijkt het of de tijd stil heeft gestaan: een oogstrelend interieur, compleet met stopflessen, puntzakjes, opgezette krokodillen en gapers.

1848

19-03 Geboortedag Wyat Earp. Amerikaans avonturier, kroegbaas, politieman en bendelid. Zeer geromantiseerd in diverse boeken en films als revorverheld (OK-Coral).

In januari 1847 begint Karl Marx aan "De armoede van de filosofie" te werken, niet veel later in dat jaar volbrengt hij dit werk, wat vooral een uiteenzetting is over het economisch bestel en als een tegenspraak voor een werk van Pierre-Joseph Proudhon, "De filosofie van de armoede"

1846

17-03 Sterfdag Friedrich Wilhelm Bessel. Duits astronoom en wiskundige, mat de afstand tot een ster.

1845

De Nederlanden van 1845

De Nederlanden werd in 1845 opgericht als brandverzekeringsmaatschappij. In 1903 begon De Nederlanden met de verkoop van levensverzekeringen. Na de Tweede Wereldoorlog speelde het bedrijf een belangrijke rol bij de financiering van de wederopbouw van Nederland.

In 1960 was de Nederlanden gegroeid tot de grootste schadeverzekeraar in Nederland en de op één na grootste levensverzekeraar. In 1962 werd besloten om met de Nationale Levensverzekering-Bank samen te gaan, waardoor Nationale-Nederlanden ontstond.

1844

23 mei: Samuel Morse verstuurt zijn eerste telegram via de elektrische telegraaf.

Het principe is eenvoudig. Een elektrische stroom wordt in een bepaald patroon onderbroken en weer ingeschakeld. Een tekst wordt in code overgeseind en aan de ontvangstkant weer ontcijferd en eventueel op schrift gesteld en als telegram bezorgd aan de geadresseerde. Om letters in patronen om te zetten (en omgekeerd) waren er verschillende codes, waarvan de bekendste en meest gebruikte de Morsecode was. Bij deze vorm van telegrafie zet de telegrafist handmatig de letters van de tekst om in elektrische impulsen met behulp van een seinsleutel. Aan de ontvangende kant worden deze signalen dan vaak hoorbaar gemaakt, zodat een telegrafist de codes weer in letters kan omzetten. Een ander systeem is de wijzertelegraaf of naaldtelegraaf: de zender stelt met een wijzerplaat een letter in. Dit wordt dan automatisch vertaald in een aantal elektrische impulsen, die aan de kant van de ontvanger ervoor zorgen dat een naald de juiste letter aanwijst. Met dit systeem hoeft men dus geen Morsecode meer te kennen. De elektrische telegraaf vereiste lange-afstandslijnen, die veelal langs dat andere moderne communicatiemiddel, de spoorweg waren aangelegd.

De uitvinding van de telegraaf bracht in de 19e eeuw een grote omwenteling doordat het voor het eerst mogelijk werd snel op lange afstand met elkaar te communiceren. Diplomatiek verkeer tussen regeringen vereiste niet langer aanzienlijke reistijden. Het zakenverkeer werd minder plaatsgebonden, omdat opdrachten tot koop en verkoop over lange afstanden gegeven konden worden. Ook de meteorologie profiteerde ervan, omdat het mogelijk werd de weerstoestand op veel plaatsen met elkaar te vergelijken. Daardoor werd het mogelijk enige voorspellingen te gaan doen. Voor de spoorwegen betekende de telegraaf een enorme verbetering voor de communicatie tussen stations en daarmee voor de veiligheid.

1843

25 maart 1843

De Thames Tunnel, de eerste tunnel ter wereld onder een bevaarbare waterweg, wordt geopend. De tunnel loopt onder de rivier de Theems in Londen tussen Rotherhithe en Wapping. Hij is elf meter breed, zes meter hoog en 396 meter lang. De tunnel ligt 23 meter onder het wateroppervlak van de rivier bij vloed.De tunnel werd tussen 1825 en 1843 gebouwd door Marc Isambard Brunel en zijn zoon Isambard Kingdom Brunel.

De tunnel was oorspronkelijk bedoeld voor koetsen maar door de hoge kosten bleek het niet meer mogelijk om de toeritten aan te leggen en werd er slechts aan elke zijde een trappenhuis gebouwd in de toegangsschachten. Het gebruik en de inkomsten bleven dan ook sterk achter bij de verwachtingen en de tunnel werd in 1869 in gebruik genomen als onderdeel van de East London Line van de metro van Londen.

1842

5 oktober -
Het eerste pilsener bier wordt gebrouwen in de Tsjechische stad Pilsen door Josef Groll.

1841

26 januari: Groot-Brittannië neemt bezit van het eiland Hongkong en kondigt aan hier een handelskolonie te willen stichten. Later dat jaar telt de nieuwe stad al zo'n 7500 inwoners.

Hongkong was vervolgens lange tijd een Britse Kroonkolonie. De New Territories (het omliggende gebied) werden later bijgepacht in 1898, voor een periode van 99 jaar. De Volksrepubliek China gaf als rechtsopvolger aan daarna de pacht niet te willen verlengen. In 1997 werd Hong Kong dan ook Chinees