1939

In europa begint WOII. Dat die voor Nederland pas op 10 mei 1940 begon is andere koek. Net zoals in Azie de oorlog al begin jaren dertig was begonnen met Japanse opmars in China.

Start is de Duitse aanval op Polen, zogenaamd om terug te schieten nadat de Polen al geruime tijd op Duitsland aan het schieten zouden zijn geweest.

Polen werd na de aanval verdeeld tussen Duitsland en Rusland op grond van het geheime deel van het Molotov - Ribbentrop pact: een niet aanvalsverdrag tussen Duitsland en Rusland.

432km/u in 1938

Op 28 januari, ’s morgens, was Rudolf Caracciola reeds om vijf uur op de piste, maar er werd niet gereden voor de ochtendijzel volledig was verdwenen. Een eerste testrun, iets na acht uur, werd gevolgd door de laatste voorbereidingen en -meteen daarna- de feitelijke recordpoging. Deze keer waren er geen problemen; de wegligging was voorbeeldig en werking van de motor foutloos. De kilometer met vliegende start werd op de heen- en terugweg afgeklokt op respectievelijk 432,7 en 432,0 km/u. Een record dat er vandaag de dag, 65 jaar later, nog steeds staat. Nooit reed iemand sneller op de openbare weg.

1937

6 mei: De Duitse zeppelin Hindenburg verongelukt op vliegveld Lakehurst bij New York. De LZ129 Hindenburg, genoemd naar de Duitse veldmaarschalk en later rijkspresident Paul von Hindenburg, was de grootste zeppelin ooit gebouwd. Men bouwde deze zeppelin zo groot, vanwege de plannen het (iets zwaardere) helium te gaan gebruiken, in plaats van het gangbare (maar zeer explosieve) waterstof. Vanwege de politieke situatie leverden de Verenigde Staten echter geen helium aan Duitsland, waarna men besloot de LZ129, net als zijn voorgangers, alsnog te vullen met waterstof.

Op 6 mei 1937 zou de Hindenburg aanleggen in de marineluchthaven Lakehurst bij Boston. De commandant was kapitein Max Pruss, een luchtschipofficier met ruime vliegervaring en tot voor kort gezagvoerder van de Graf Zeppelin. De Hindenburg bereikte Lakehurst met ongeveer 10 uur vertraging. Pruss besloot de landing niet langer uit te stellen wegens regen, wind en bewolking. Hij trok cirkels boven New York en bleef een tijd boven het Empire State Building hangen. Na nog een uur te hebben gewacht trof Pruss voorbereidingen voor de landing. De duisternis begon in te vallen en het weer was enigszins verbeterd.

Op een afstand van circa 200 meter van de afmeermast werden de motoren stilgezet en kwam het luchtschip tot stilstand. De ankerkabels werden uitgeworpen die het grondpersoneel 60 meter lager probeerde te grijpen. Plotseling werd de buik van het luchtschip vuurrood en tegelijkertijd sloegen vlammen uit de staart, even voor de bovenste vin. Op de grond zocht de mensenmassa een goed heenkomen. In de besturingsgondel, vooraan onder het schip, voelde de bemanning slechts een lichte schok. Men besefte pas wat er aan de hand was toen men naar buiten keek en de grond zag oplichten. De ene na de andere gascel explodeerde, op meer dan 20 kilometer afstand waren de explosies te horen.

Voordat het brandende luchtschip de grond raakte waren enkele passagiers en bemanningsleden via de ramen en deuren eruit gesprongen. Eenmaal op de grond wist men een aantal anderen alsnog te redden. Tussen de eerste explosie en de uiteindelijke ineenstorting van het gesmolten gloeiende geraamte lagen slechts 32 seconden.

Van de 97 mensen aan boord kwamen er 35 om het leven (13 passagiers en 22 bemanningsleden), evenals een lid van het grondpersoneel. Kapitein Pruss overleefde de ramp. Het inferno voltrok zich voor de ogen van radioverslaggever Herbert Morrison. Zijn verslag was dezelfde dag in heel Amerika op de radio te horen en is legendarisch geworden. De ramp is ook gefilmd en leverde dramatische beelden op.

1936

Toko "OEN" Semarangopent haar deuren

1935

Op 13 januari vindt in het Saargebied, dat tot dan toe onder bestuur van de Volkenbond stond, een volksstemming plaats. Hierbij stemt de grote meerderheid (90.4%) voor aansluiting van het gebied bij Duitsland. Op 1 maart vindt de formele overdracht van het Saarland plaats.

1934

Op 11 december 1934 werd de stichting Algemeen Nederlands Persbureau opgericht, met als doel het leveren van objectieve nieuwsartikelen.

Het ANP is het grootste Nederlandse persbureau. Het levert nieuwsartikelen aan alle kranten en andere nieuwsinstellingen. Daarnaast maken ook bedrijven en instellingen gebruik van de diensten van het ANP.

Het hoofdkantoor van het ANP is gevestigd in Rijswijk.

1933

30 januari: President Hindenburg benoemt op 30 januari, op aanraden van Franz von Papen, Adolf Hitler tot rijkskanselier. Von Papen wordt vicekanselier, en ook verder zitten er voornamelijk niet-NSDAP-leden op de sleutelposities. Desondanks weet de NSDAP al snel de macht naar zich toe te trekken.

1932

Militairen plegen een geweldloze staatsgreep in Thailand waardoor de absolute monarchie verdwijnt.

1931

18 oktober 1931 Sterfdag Thomas Alva Edison, vooral bekend van de gloelamp en de phonograaf, de latere pickup

Op 21 oktober 1879 brandde zijn gloeilamp met koolstofvezel voor het eerst.[4] Ten opzichte van de bestaande verlichtingsbronnen in die tijd, zoals olielampen en kaarsen, was het een hele vooruitgang. Hoewel zijn eerste lamp het maar een paar uur uithield, lukte het hem later lampen te maken met een veel langere levensduur.

In tegenstelling van wat velen denken was niet Edison de eerste uitvinder van de gloeilamp, maar Heinrich Göbel – een uit Duitsland afkomstige Amerikaanse immigrant – claimde dat hij in 1854 reeds een gloeilamp had gemaakt. Hij was echter zijn tijd voor en kon door het ontbreken van een economische elektriciteitsbron zijn belangrijke uitvinding niet in de praktijk brengen. Edison had een bestaand idee opgepakt, het procedé verbeterd en er een werkend en bruikbaar product van gemaakt.

Toen hij probeerde zijn uitvinding in Engeland te patenteren bleek dat de Engelsman Joseph Swan – onafhankelijk van Edison – enkele maanden eerder de gloeilamp ook had uitgevonden en gepatenteerd. In eerste instantie probeerde Edison Swan te beschuldigen van plagiaat, maar de Britse justitie verwierp dit.[5] Later legden ze het juridische geschil bij en richtten ze in 1883 de Edison & Swan United Electric Company op.

Edison werkte mee aan de ontwikkeling van de elektrische stoel. Edison was in een felle concurrentiestrijd gewikkeld met George Westinghouse en diens belangrijkste medewerker Nikola Tesla. Edison was een voorstander van een lichtnet op gelijkstroom. Westinghouse was samen met Tesla een voorstander van wisselstroom. Bij deze 'oorlog van de stromen' werden allerlei onfrisse praktijken gebruikt om elkaar zwart te maken. Edison benadrukte het gevaar van wisselstroom door dit te gebruiken voor de eerste executie met de elektrische stoel. Overigens werd het pleit gewonnen voor de wisselstroom: dit is nog steeds de norm voor het elektriciteitsnet.

1930

18 februari: De astronoom Clyde Tombaugh ontdekt Pluto, destijds benoemd tot de negende planeet van ons zonnestelsel. Pluto werd tot 24 augustus 2006 geclassificeerd als planeet en sindsdien als dwergplaneet. Op 13 september 2006 kreeg Pluto ook een nummer in de catalogus van planetoïden; namelijk 134340. De dwergplaneet is genoemd naar de Romeinse god van de onderwereld, Pluto.

1929, het Koninkrijk Joegoslavië is een feit

1928

De Spelen van de IXe Olympiade worden gehouden te Amsterdam, Nederland. Amsterdam had eerder geprobeerd om de Olympische Spelen te mogen organiseren, maar moest in 1920 oorlogsslachtoffer België (Antwerpen) en in 1924 Parijs van IOC-voorzitter Pierre de Coubertin laten voorgaan. Voor de Spelen van 1928 werd Amsterdam verkozen boven Los Angeles. Dit waren de eerste Spelen die niet meer onder het voorzitterschap van de Coubertin verliepen. In 1925 had hij het voorzitterschap overgedragen aan de Belgische graaf Henri de Baillet-Latour.

Voor het eerst werd de Olympische vlam aangestoken tijdens de Olympische Spelen. Dit gebeurde in het Olympisch Stadion, niet, zoals later gebruikelijk werd door een bekende sporter, maar door een medewerker van het gasbedrijf. De estafette met de olympische fakkel werd pas voor het eerst tijdens de Olympische zomerspelen van 1936 gelopen.

1927

The Spirit of St. Louis

was Charles Lindbergh's vliegtuig waarmee hij op 20 en 21 mei 1927 de Atlantische Oceaan overvloog. Lindbergh vertrok op 20 mei vanaf Roosevelt Airfield in Long Island (New York) en landde een dag later in Parijs, op Le Bourget Aerodrome. De vlucht had 33 uur, 30 minuten en 29,8 seconden geduurd. Hij was daarmee de eerste mens in de geschiedenis die deze non-stopvlucht maakte.

Het toestel, een Ryan NYP (acroniem voor New York - Paris) was speciaal voor deze vlucht ontworpen op basis van een Ryan M-2 door Donald Hall van Ryan Airlines en werd gebouwd in San Diego. Toch werd het toestel vernoemd naar Saint Louis in Missouri, omdat de sponsors afkomstig waren uit deze stad . Het gehele project was geïnspireerd door hoteleigenaar Raymond Orteig, die een prijs van $ 25.000 had uitgeloofd voor de eerste vlieger die non-stop over de oceaan zou vliegen. Deze Orteigprijs werd dan ook door Lingbergh en zijn team gewonnen.

1926

Assen

Wat gebeurde er op de Synode van Assen in 1926? Was het goed of verkeerd wat er toen gebeurde?

Meer

1925

11 juli: Op een deels onverhard circuit bij Rolde wordt de eerste TT van Assen verreden, georganiseerd door de Motorclub Assen en omstreken. De 500 cc motoren halen een gemiddelde snelheid van 90 km/u. Deze eerste race werd gewonnen door Piet van Wijngaarden op een 500 cc Norton met een gemiddelde snelheid van 91,4 kilometer per uur.

1924

5 januari: De eerste Olympische Winterspelen gaan van start in Chamonix (Franse Alpen). Driehonderd atleten, onder wie dertien vrouwen, strijden in zes sporten, waaronder schansspringen en bobsleeën)

1923

De eerste 24 uur van Le Mans werd gehouden. De winnaar, een Chenard-Walker

afbeelding

Ook het geboortejaar van Prince Reinier III

En van Jean Graton, de geestelijk vader van Michel Vaillant!

En het jaar dat Gustave Eiffel is overleden.

1922

03-04 Joseph Stalin volgt Lenin op als leider van de Sovjet-Unie. Tot zijn dood in 1953 zal hij dat blijven en verantwoordelijk zijn voor tientallen miljoenen doden, waarmee hij op de topscorerslijst van grootste moordenaars aller tijden vermoedelijk op de tweede plek staat. Direct achter een andere corryfee ter linker zijde, Mao, en ver voor de hier het meest beruchtst zijnde Hitler.

24-05 Klimaat: in Nederland is het ruim 35 graden. Het is nog niet eerder zo warm geweest in mei. En dat zonder broeikaseffect!

04-11 De Britse archeoloog Howard Carter ontdekt het graf van de Egyptische farao Toetanchamon in de tot dan toe enige niet door grafrovers geplunderde tombe in de Vallei der Koningen in de omgeving van Luxor.

1921

18 maart: Na een half jaar onderhandelen sluiten Polen en de Sovjet-Unie de Vrede van Riga. Ze verdelen daarbij de Oekraïne. De eerste vredesbesprekingen begonnen op 17 augustus in Minsk, maar door een incident tegen Poolse onderhandelaars, werden de besprekingen verplaatst naar Riga en begonnen daar op 21 september.

De belangrijkste onderhandelaars waren Jan Dąbski voor Polen en Adolph Joffe voor de Russen.

Het Verdrag van Riga leidde tot de stabilisatie van de oostelijke grens van Polen. De nieuwe Poolse staat was kleiner dan Polen-Litouwen, maar omvatte nog steeds een aanzienlijke Oekraïense en Wit-Russische minderheid. Rusland moest ook zijn geplunderde Poolse kunst en andere nationale schatten teruggeven.

1920, de drooglegging van de VS is een feit, alcohol maken en drinken wordt een ondergrondse bezigheid

1919

28 juni: De Duitse delegatie ondertekent het verdrag van Versailles. Daarmee is de Eerste Wereldoorlog officieel beëindigd. De tekst van het Verdrag van Versailles werd tijdens genoemde geallieerde voorbesprekingen als compromis tussen de regeringsleiders van Frankrijk, Engeland en de Verenigde Staten, respectievelijk Clemenceau, Lloyd George en Wilson (deze laatste had erop aangedrongen dat de geallieerde regeringsleiders persoonlijk aan de onderhandelingen deelnamen) zonder inbreng van Duitse vertegenwoordigers uitgewerkt en op 7 mei 1919 aan de Duitse regering voorgelegd. Duitse schriftelijke tegenvoorstellen die daarop volgden, werden door de geallieerden nagenoeg volledig afgewezen en op 16 juni 1919 beantwoord met een ultimatum om het verdrag binnen 5 dagen te accepteren. Met het oog op het geallieerde dreigement, Duitsland geheel te bezetten en in de hoop op de mogelijkheid tot een spoedige revisie, veranderde de meerderheid van de Nationale Vergadering van de Weimarrepubliek haar aanvankelijk afwijzende houding en stemde na terugtreden van het kabinet Scheidemann met een meerderheid van 99 afgevaardigden op 22 juni 1919 in met de ondertekening van het verdrag. Het "dictaat van Versailles" werd in Duitsland als een zware vernedering beschouwd. De bekende Britse econoom John Maynard Keynes, die als topambtenaar de vredesbesprekingen had bijgewoond, waarschuwde indertijd in een boek (The Economic Consequences of the Peace, New York, 1920.) voor de zijns inziens desastreuze gevolgen van dit vredesverdrag.

1918

maart 1918 - De Spaanse Griep

Hoewel het de Spaanse griep genoemd wordt, ligt de oorsprong van deze ziekte naar alle waarschijnlijkheid in de Verenigde Staten. Dit nieuwe virus, van het subtype H1N1, heeft uiteindelijk geleid tot de pandemie. Het werd Spaanse griep genoemd, omdat kranten in Spanje, een neutraal land zonder censuur, er het eerst over berichtten.

Het virus vertoonde zich voor het eerst in maart 1918 op de militaire basis Fort Funston in Kansas en verspreidde zich van daaruit naar andere legerbases in de VS. Met het serieus op gang komen van de Amerikaanse troepenzendingen naar Europa, begon het zijn tocht over de aardbol.

Aanvankelijk was het virus niet dodelijk, maar dat veranderde al snel. In Spanje, waar geen oorlogscensuur bij de media heerste, sloegen de kranten groot alarm toen verschillende mensen aan het virus stierven. De dood trad in na enkele dagen van koortsaanvallen die aan griep deden denken. Zo kreeg het virus zijn nogal misleidende naam. De Spaanse griep begon met hoge koorts, hoesten, spierpijn en keelpijn. Gevolgd door extreme moeheid en flauwtes. Men verloor zoveel energie dat men niet meer kon eten en drinken. De ademhaling werd steeds moeilijker, binnen enkele dagen gevolgd door de dood.

De Spaanse griep had de opmerkelijke eigenschap om jonge volwassenen te treffen. Dit in tegenstelling tot echte griepepidemieën, waarbij met name kinderen en senioren de ziekte krijgen en laatstgenoemden de grootste risico’s lopen.

In augustus 1918 had de helft van de Amerikaanse soldaten in Europa de ziekte: 43.000 man overleefden het niet (dit is bijna de helft van het aantal Amerikanen dat in Europa stierf: aan het front vielen zo'n 50.000 man). De ziekte sloeg snel over naar andere legerkorpsen, ook de Duitse.

Toen de oorlog in november 1918 eindigde en soldaten terugkeerden naar hun landen, werden ze overal ter wereld feestelijk onthaald. Door deze wereldwijde massabijeenkomsten verspreidde het virus zich als een schokgolf. In de VS stierven 675.000 mensen, in Frankrijk 200.000, in Engeland 400.000, in Nederland 27.000. Enorme klappen werden uitgedeeld in India en Rusland, waar miljoenen stierven. Al met al lijkt het erop dat maar liefst 20% van de toenmalige wereldbevolking besmet raakte. In totaal een half miljard mensen. De meest voorzichtige schattingen komen op 20 tot 40 miljoen doden. En net zo snel als het kwam, verdween het virus ook weer: eind 1919 was het voorbij.

1917

8 maart: De februarirevolutie begint in Leningrad (Sint-Petersburg), Rusland. De revolutie betekend het begin van de Russische Revolutie. Het onmiddellijke resultaat ervan was het gedwongen aftreden van tsaar Nicolaas II. De revolutie vond plaats van 8 tot 12 maart (23 tot 27 februari oude kalender).

1916 De vergeten watersnoodramp van de Zuiderzee.

1915

De Armeense Genocide, (door de Turkse regering aangeduid als Armeense kwestie, is de naam voor de volkerenmoord op honderdduizenden tot meer dan een miljoen Armeniërs, die gepleegd werden in het Ottomaanse Rijk ten tijde van het regime van de Jonge Turken.

Op 24 april 1915 werden honderden tot enkele duizenden leden van de Armeense elite zonder enkele vorm van proces vermoord in Constantinopel (Istanbul). Deze dag wordt nog altijd herdacht door de Armeniërs als het begin van de volkerenmoord.

Hierna besloot het Ottomaans regime officieel alle Armeniërs te deporteren naar de zuidelijke provincie Syrië, dat toen nog deel uitmaakte van het Ottomaanse Rijk. Talaat Pasja gaf als reden de recentelijke opstanden en massamoorden door Armeniërs op verscheidene plaatsen in het land. Hij doelde hierbij vooral op de opstand in Van. De deportatie had in wezen geen bestemming, maar was in eerste instantie georganiseerd richting de stad Aleppo in het huidige Syrië en van daar uit naar de Der el-Zor-woestijn. Er werden waarschijnlijk 25 grote concentratiekampen opgezet onder de leiding van de rechterhand van Talaat Pasja, Sükrü Kaya, waarvan de meeste lagen op de huidige Syrische en Iraakse grenzen en waarvan sommige alleen dienden als doorvoerkampen. Het grootste deel van de kampbewaarders bestond uit Armeniërs.

Officieel waren bepaalde categorieën Armeniërs vrijgesteld van deportatie: katholieken, protestanten, spoorwegarbeiders en leden van de krijgsmacht. In de praktijk zijn ook Armeniërs uit deze groepen slachtoffer geworden. Armeniërs uit Istanbul en İzmir werden niet gedeporteerd.

Er was niet gezorgd voor eten of drinken voor de Armeniërs tijdens de tochten van de verschillende delen van het land naar Syrië. Volgens ooggetuigen en historische documenten bezweken Armenen op de marsen naar het hedendaagse Syrië aan dorst, honger of werden doodgeranseld of -geschoten door de begeleidende Turkse gendarmerie. Voorts werden Armeense vrouwen en meisjes onderweg regelmatig verkracht. Andere Armeniërs, volgens de Britse historicus Martin Gilbert de meerderheid van de slachtoffers, werden in of nabij hun woonplaatsen vermoord. Niet het Turkse leger maar de door Behaeddin Şakir opgezette "Speciale Organisatie" - een geheime dienst van de Osmaanse regeringspartij - had in die massaslachtingen een centrale rol. Deze laatste bestond uit onder meer Koerdische stammen en vrijgelaten misdadigers die onder direct gezag van de partij stonden.

Volgens Akçam in zijn boek "A Shameful Act", werden deze milities gestationeerd langs de deportatieroute met het enige doel zo veel mogelijk Armeniërs om te brengen. De plaatselijke bevolking, al dan niet gedwongen betrokken in het complot, werd daarnaast aangemoedigd om de woningen van de gedeporteerden te plunderen; daarbij was het helpen onderduiken van Armeniërs verboden, op straffe van dood door strop. Plaatselijke gezagdragers en de moslimbevolking steunden allerminst unaniem de omstreden beslissing van het triumviraat.