@Giant_Panda: dat had deze moeten zijn

1675

Overleden

februari

begraven: 9 - Gerrit Dou (5, Nederlands schilder

september

8 - Amalia van Solms, gemalin van stadhouder Frederik Hendrik

oktober

27 - Gilles Personne de Roberval (73), Frans wiskundige

december

15 - Johannes Vermeer (43), Nederlands kunstschilder

maart

23 begraven - Anthonie van Noordt (~55), Nederlands organist en componist

Wakker worden;)

1674

Geboren

januari

10 - Reinhard Keiser, barokcomponist en operaproducent (overleden 1739)

april

6 - Manutius, Italiaans drukker

juni

20 - Nicholas Rowe, Engels dichter en toneelschrijver

1673

13 februari is Bach overleden

1672

1672 staat in Nederland bekend als het Rampjaar.
Heb ik weer

maart

* 12 - Engeland verklaart de Republiek de oorlog. De Engelse vloot valt een Hollandse retourvloot aan, afkomstig uit de Levant.

april

* 8 - Frankrijk verklaart de Nederlanden de oorlog.

mei

* 17 - Turenne en Condé verzamelen hun troepen in de Franse Ardennen en trekken richting de Maas. Het Franse leger van 100 000 man ligt voor Visé. De aanvoerders zijn het oneens of Maastricht aangevallen moet worden. Turenne is tegen en laat 10 000 man achter als rugdekking.
* 28 - Condé is gevorderd tot Kaiserswerth. Von Galen, die zich blijkbaar goed heeft voorbereid, sluit zich op het laatste moment aan.

juni

* 1 -De Tweede Münsterse Oorlog begint: de troepen van Bernhard von Galen en Maximiliaan Hendrik van Beieren, ruim 30 000 man, bezetten Lingen en vallen bij Overdinkel Twente binnen. Ze veroveren Enschede, en starten het Beleg van Groenlo; Grol valt op 10 juni.
* 12 - Het leger staat voor Lobith, klaar om de Rijn over te steken. Condé raakt gewond tijdens de oversteek. Turenne neemt het commando over en splitst het leger in tweeën. Zowel Arnhem als Nijmegen worden belegerd.
* 12 - Lodewijk XIV trekt naar Doesburg, zijn broer Philippe naar Zutphen.
* 12 - Het Beleg van Bredevoort. Munsterse troepen bestoken de stad met bommen en granaten.
* 18-22 - Von Galen verovert de heerlijkheid Bredevoort, en trekt door naar Lochem, Hattem, Elburg, Harderwijk, Deventer en Zwolle.
* 19 - Naarden valt voor de Fransen.
* 23 - Kampen, Hasselt, Rouveen, De Lichtmis, Zwartsluis en Staphorst geven zich over.
* 24 - In Friesland en Groningen begint men met het onder water zetten van landerijen.
* 25 - Bij het Beleg van Zutphen wordt de stad ingenomen.
* 26 - De vesting Steenwijk, Blokzijl en de schans bij Kuinre gaan verloren.
* 30 - De Fransen liggen voor Gorkum.

juli

* 4 - De Staten van Holland benoemen Willem III van Oranje tot stadhouder van het gewest. De Prins wordt op 16 juli stadhouder van Zeeland.
* 5 - De capitulerende steden van Overijssel verklaren, bijeengeroepen in de Ommerschans, als rijkssteden de soevereiniteit van het Heilige Roomse Rijk te erkennen en de Overijsselse Staten onderwerpen zich aan Münster, onder verklaring de band met de Unie der Verenigde Nederlanden te ontbinden.
* 8 - De Staten-Generaal benoemen de prins Willem III tot kapitein-generaal van de landlegers en admiraal-generaal van de vloot.
* 11 - De stad Coevorden valt, na een beleg van minstens een week en dat veel langer heeft geduurd dan hen lief was. Een aanval op Bourtange mislukt.
* 18 - Bernhard von Galen, bisschop van Münster, bestookt de stad Groningen met bommen en granaten.
* 19 - Albertine Agnes van Nassau laat krachtig optreden als de Friese waterlinie langs de noordzijde van het riviertje de Linde te zwak blijkt.
* 23 - Hans Willem van Aylva trekt zijn troepen samen bij Frieschepalen en Stroobos.

augustus

* 1 - Op 1 augustus blijkt dat de sluisdeuren bij Makkum bij eb niet zijn dichtgehouden en de inundatie dreigt te mislukken.
* 5 - Von Galen bezet de Dijlerschans, tussen Weener en Bellingwolde, gedurende een tiental jaren een heet hangijzer en aanleiding tot conflicten.
* 17 - De opmars van de bisschop van Münster in Noord-Nederland wordt gestuit bij Groningen.
* 18 - De Münstersen vallen in de nacht van 18 op 19 augustus Heerenveen tot driemaal toe aan, maar ze worden steeds gestopt. Daardoor kunnen ze Friesland niet verder binnendringen.
* 20 - Raadspensionaris van Holland Johan de Witt, de belangrijkste staatsman van dat moment, wordt samen met zijn broer Cornelis de Witt, lid van de Staten-Generaal, gelyncht door een woedende menigte. Dit gebeurt in Den Haag, in en bij de Gevangenpoort, waar Cornelis zojuist gevangen is gezet wegens een vermeende beraming van een moordaanslag op Willem III. Die werd met steun van de Oranjepartij tot stadhouder benoemd. In meerdere Hollandse steden wordt de wet verzet en regenten ontslagen.
* Maarschalk de Luxembourg laat tot genoegen van zijn manschappen kastelen langs de Vecht en de Rijn plunderen.

september

* 2 - Blokzijl wordt bijgestaan door Friese troepen en een Hollandse vloot; de bisschop trekt zich terug.
* 7 - Winschoten wordt opgegeven.
* De Keulse en Munsterse bisschoppen hebben 30.000 man ingezet, maar halen hun troepen terug als Grote Keurvorst en Raimondo Montecuccoli zich in september bij Halberstadt verzamelen en de mogelijkheid bestaat dat zij in de rug worden aangevallen.
* 11 - Franse militairen blazen Kasteel Brakel op. Ook het Slot van Well raakt zwaar beschadigd door Franse troepen.
* François Henri de Montmorency-Bouteville neemt het commando van Condé over.
* In september trekt Luxembourg naar Lexmond, Capelle en Benschop; drie dagen later naar Hilversum, Loosdrecht en Eemnes.

oktober

* 12 - Luxembourg laat zich weglokken voor Naarden en verslaat prins Willem III bij een aanval op het door de Fransen bezette Woerden.
* Luxembourg moet 15.000 man afstaan aan Turenne, die zich opstelt tussen Wesel en Koblenz, langs de Rijn.
* 27 - Oudeschans capituleert voor de bisschop.

december

* Het Staatse leger onder bevel van de stadhouder bedreigt Charleroi; deze operatie mislukt.
* 22 - Het beleg van Charleroi is opgeheven.
* 30 - Coevorden wordt heroverd.

1671

Gottfried Wilhelm Leibniz bouwt een mechanische rekenmachine die kan vermenigvuldigen en delen.

Robert Boyle ontdekt een brandbaar gas. Later blijkt dit waterstof te zijn.

Einde van de Londense Pest in Nederland. Circa 20.000 mensen zijn omgekomen tijdens deze epidemie.

1670

Spinoza geeft zijn Tractatus Theologico-Politicus uit, waarin hij vele contradicties in de bijbel blootlegt en argumenteert dat de religie en de filosofie strikt gescheiden moeten zijn. Hij stelt dat democratie van alle regeringsvormen degene is die het meest natuurlijk is en het meest in samenklank met de individuele vrijheid.

In Amsterdam wordt de Magere brug over de Amstel gebouwd, tegenwoordig het bekendste bruggetje van de stad.

Marcello Malpighi ontdekt met behulp van een microscoop de bloedlichaampjes.

1669

* 6 september - Na bijna een kwart eeuw strijd waarin de Republiek vrijwel geheel alleen stond, geeft Venetië het eiland Kreta over aan de Turken.
* Hennig Brand ontdekt fosfor.
* Amsterdam begint met de aanleg van straatverlichting.

1668

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, Zweden en Engeland gaan de Triple Alliantie aan die tot doel heeft een einde te maken aan het conflict tussen het danig verzwakte Spanje en de sterke zonnekoning in de Zuidelijke Nederlanden. De ondertekening van het verdrag vindt plaats in Den Haag.

Ondertekening van de Vrede van Aken waarmee een eind komt aan de devolutieoorlog. Spanje moet de onafhankelijkheid van Portugal erkennen en incasseert in de Zuidelijke Nederlanden een zwaar territoriaal verlies. 12 steden met "omliggend land", voornamelijk gelegen in Vlaanderen en Henegouwen gaan over in Franse handen. Frankrijk moet wel de Franche-Comté afstaan.

Willem Godschalk van Focquenbroch vertrekt met het schip De Gideon van Texel naar Elmina om daar onderdirecteur te worden.

De stad Rotterdam koopt de heerlijkheid Kralingen voor 88.000 Carolusguldens.

1667

* Tijdens de oorlog tussen de Nederlanden en Engeland wordt het zuidoosten van Engeland geblokkeerd.
* Essequebo, Pomeroon en Tobago worden door de WIC heroverd. Een Zeeuwse expeditie met zeven schepen verovert het Engelse fort Paramaribo in het suikerrijke Suriname.
* 8 mei - Begin van de devolutieoorlog tussen Frankrijk en Spanje, uitgevochten op het grondgebied van de Spaanse Nederlanden.
* In de loop van dit jaar worden Valenciennes, Armentières, Binche, Charleroi, Sint-Winoksbergen, Ath, Doornik, Douai, Kortrijk, Cambrai, Oudenaarde, Aalst en Rijsel ingenomen door Frankrijk.
* Bij Dendermonde is Lodewijk XIV gedwongen zich wegens overstromingen terug te trekken. Ook het beleg van Gent diende voortijdig opgebroken te worden.
* 12 juni - Jean Baptiste Denis en Paul Emmeretz voeren de eerste bloedtransfusie bij een mens uit. Hij gebruikt bloed van een lam.
* 16 juni - Door de Staten-Generaal van Nederland wordt octrooi verleend aan Christiaan Huygens voor het door hem uitgevonden slingeruurwerk.
* 17 juni - Een Nederlandse vloot onder De Ruyter zeilt de Medway op, verbrandt vijf oorlogsschepen en sleept het vlaggenschip van de Engelsen weg.
* 31 juli - De Vrede van Breda wordt gesloten. Ze moet een einde maken aan de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog.
* 5 augustus - Engeland tekent de Vrede van Breda. Engeland behoudt New York, maar geeft Sint Eustatius en Saba terug. Het geeft Suriname over en Cormantijn, een basis in West-Afrika. Het versoepelt de Akte van Navigatie en geeft zijn claim op Pola Run in de Banda eilanden op. Dit is een grote overwinning voor de Republiek en vooral voor raadspensionaris Johan de Witt.
* 18 november - In het Verdrag van Bongaja erkent de sultan van Tidore het handelsmonopolie van de Verenigde Oostindische Compagnie.
* Het schisma ("raskol") in de Russisch-orthodoxe kerk is een feit. De zg. oudgelovigen scheiden zich, uit protest tegen de aangenomen kerkhervormingen, af van de hiërarchie van de Russische kerk.
* Het Eeuwig Edict wordt aangenomen in de Raad van Leiden. Daarin wordt het stadhouderschap voor altijd afgeschaft, en wordt gesteld dat de soevereiniteit niet bij de Unie, de Prins of zelfs maar bij de Staten van het gewest ligt, maar bij de individuele steden.
* Het Verdrag van Andrusovo tussen Rusland en Polen wordt getekend.

1666

juni

* de Vierdaagse Zeeslag, een nipte zege voor de Nederlanders.
* Hendrik van Nassau Ouwerkerk volgt Frederik van Reede op als stalmeester bij het Huis van Oranje.

augustus

* 13 - Cornelis Tromp wordt ontslagen vanwege insubordinatie. Hij was een uitstekende admiraal, maar stak zijn Oranje-gezindheid niet onder stoelen of banken.
* een zware nederlaag op zee voor de Nederlandse vloot.
* Admiraal Holmes dringt door tussen de eilanden van Noord-Holland en verbrandt 150 schepen op de rede van Terschelling.

september

* 2 - Londen brandt vrijwel volledig af bij de Grote brand van Londen.
* De pestepidemie breidt zich uit over Engeland.
* Zo'n 500 Engelse schepen - meest koopvaardij - worden in beslag genomen, onder andere in de Caraïben en bij West-Afrika.
* Oprichting van de Franse Académie des sciences.
* Isaac Newton ontdekt de Wet van de Zwaartekracht.
* In Rusland beginnen concilies die zullen leiden tot het schisma in de Russisch-orthodoxe kerk.

1665

* maart - de Tweede Engelse Oorlog breekt uit. De meeste Europese machten sympathiseren met de Republiek (behalve Munster en Portugal) maar houden zich er buiten.
* 13 juni - de Nederlandse vloot wordt in de slag bij Lowestoft zwaar verslagen door de Engelsen onder leiding van de hertog van York.
* Robert Hooke suggereert een golftheorie van het licht.
* De onenigheid over Oranje leidt tot incidenten. De matrozen van de Gouda dwingen hun kapitein voor aanvang van de slag het rood-wit-blauw door de prinsenkleuren te vervangen. Maar in het algemeen is er steun voor de gebroeders Cornelis en Johan de Witt, zelfs in de pro-Oranje bolwerken zoals Friesland en Zeeland.
* De Engelsen nemen Sint-Eustatius, Saba, Essequibo en Pomeroon in, maar Curaçao houdt stand.
* Pestepidemie in Londen.
* 10 december - Het Nederlandse Korps Mariniers wordt opgericht door de nieuwe opperbevelhebber ter zee Michiel de Ruyter en raadspensionaris Johan de Witt.
* Anthoni van Leeuwenhoek slijpt zijn eigen lenzen en bouwt een microscoop. Hij ontdekt allerlei microscopisch leven.
* Bernhard von Galen, bisschop van Munster, belegert Groningen.
* Joan Blaeu te Amsterdam geeft de "Grooten Atlas" uit: 600 kaarten in 9 banden.
* In Engeland wordt een Latijnse vertaling van de sterrencatalogus Zidji Djadid Sultani van Ulug Bey uitgegeven. Het origineel stamt uit 1437.

1664

* 12 maart - New Jersey begint als privékolonie van de Britten Sir George Carteret en Lord Berkeley. Zij hebben het gebied gekregen van de hertog van York, de latere koning Jacobus II. Het vormt een gedeelte van een stuk land dat James heeft gekregen van zijn broer, koning Karel II.
* 1 mei - De Engelse admiraal Robert Holmes verovert het fort Elmina op de WIC.
* mei - Nederlandse troepen onder de Friese stadhouder vallen Münsterland binnen en nemen de Dijlerschans in.
* De Engelsen beginnen weer schepen van de Republiek lastig te vallen. Er heerst een erg anti-Hollandse sfeer in Engeland.
* Von Galen eist Borculo-Lichtevoorde op en met Engelse financiële steun verklaart hij de oorlog en valt Overijssel en Gelderland aan. Hij dwingt de Nederlanders zich tot de IJssel terug te trekken.
* Frankrijk stuurt een vloot naar Cayenne, dat al enige jaren in handen van de WIC is en herovert het gebied. De Witt gaat er niet op in omdat de Republiek al genoeg problemen heeft.
* 1 augustus - Slag bij Szentgotthárd: de Duitse coalitie onder aanvoering van Montecucculi verslaat de Osmaanse legers.
* 11 augustus - De VOC weet een nieuw verdrag met Ayutthaya af te dwingen.
* 24 september - Peter Stuyvesant capituleert en draagt Nieuw-Amsterdam over aan de Engelsen.
* De WIC herovert Frans-Guyana op de Fransen.
* Bernhard von Galen, bisschop van Münster, verdrijft de Nederlanders uit de Dijlerschans, een fort dat zij voor de graaf van Oost-Friesland bezet hielden.
* De Amsterdammers Pieck, Pomp en Van der Veere verkrijgen patent op een brandspuit.

1663

* 4 maart - De Nederlandse zeevaarder Barend Barendszoon Lam ontdekt 2300 kilometer ten zuidoosten van Kaap de Goede Hoop de Prins Edward-eilanden die hij de namen Dina (Prins Edward eiland) en Maerseveen (Marion eiland) geeft.
* juli - De Sint Jacob, een schip met aan boord 24 Nederlandse gezinnen, komt in Amerika aan. De kolonisten stichten een nieuwe nederzetting in de kolonie Nieuw-Nederland, die zij Nieuw-Amsterdam noemen. Op 7 september geeft de nederzetting, die inmiddels 1000 inwoners had, zich over aan een Engelse oorlogsvloot, waarna de naam wordt omgedoopt in New York.
* Pestepidemie in Amsterdam: één op de zeven Amsterdammers sterft.
* Ook in Amsterdam wordt begonnen met de tweede fase van de Grote Uitleg. De grachtengordel wordt doorgetrokken van de Leidsegracht tot aan de Amstel.
* De burcht van Kleef ondergaat een gedaanteverwisseling tot barokslot, onder leiding van architect Pieter Post; aanleg alhier van de stadhouderlijke residentie Prinzenhof.
* Nieuw-Frankrijk wordt een kroonkolonie van Frankrijk.
* Koning Lodewijk XIV van Frankrijk stelt de Prix de Rome in: jaarlijks kunnen enkele schilders, beeldhouwers of architecten op rijkskosten naar Rome reizen om de Italiaanse kunst te bestuderen.

1662

Er wordt een overeenkomst gesloten tussen de Republiek (Nederland) en Engeland, maar er heerst twijfel over hoe lang deze overeenkomst zal standhouden.

Er wordt een verdrag gesloten tussen Frankrijk en de Republiek.

1 februari - De Nederlanders in Fort Zeelandia geven zich over aan Cheng Cheng-kung, waarmee een einde komt aan bijna veertig jaar Nederlandse handelsmacht op Formosa (Taiwan).

21 mei - Karel II van Engeland treedt in het huwelijk met Catharina van Braganza.

Frankrijk annexeert Duinkerke.

De economie in Holland is ijzersterk. Amsterdam is uitgegroeid tot de machtigste handelsstad in de wereld en heeft meer dan 100.000 inwoners.

1661

* 30 januari - In Engeland wordt het lijk van Oliver Cromwell en enkele hoge medestanders uit de grafkelder in Westminster Abbey gehaald, door de straten gesleept, opgehangen en onthoofd. De hoofden worden op palen gestoken terwijl de andere resten worden achtergelaten op een mestvaalt. Dit gebeurt op de dag dat, twaalf jaar geleden, koning Karel I werd onthoofd.

* 9 maart - De eerste minister van Frankrijk, kardinaal De Mazarin, sterft. Koning Lodewijk XIV neemt persoonlijk de macht op zich.

* 7 juni - Ruim 400 Amersfoorters trekken onder leiding van jonkheer Everard Meyster de Amersfoortse kei van de Leusderheide naar de Varkensmarkt.

* 6 augustus - de Staten-Generaal ondertekenen de Vrede van Den Haag met Portugal. Zeeland en Gelderland stemmen tegen. De Republiek erkent het Portugese gezag in Brazilië en ontvangt een schadevergoeding. Engeland heeft tevergeefs geprobeerd de vrede te dwarsbomen.

* 5 september - De Franse koning Lodewijk XIV en zijn ministers begeven zich naar Nantes, vergezeld van een leger musketiers. Ver van Fouquets vrienden en invloedssfeer slaat de koning toe in een goed voorbereide actie: d'Artagnan arresteert Nicolas Fouquet en zet hem op secreet.

* De weduwe van Willem II, Mary Stuart, is in december 1660 overleden. De regenten in de Republiek gaan er niet mee akkoord dat het voogdijschap over haar zoon Willem toegewezen wordt aan haar broer Karel II van Engeland. Uiteindelijk neemt Amalia van Solms in september het voogdijschap van haar kleinzoon op zich.

zonder datum* Karel II kondigt opnieuw, nu in zijn eigen naam, de Akte van Navigatie af. Hij benoemt Sir George Downing, bekend om zijn anti-Hollandse houding, tot ambassadeur. De Nederlanders die gehoopt hadden op betere betrekkingen met Engeland scharen zich nu weer achter Johan de Witt.

* De Republiek en Spanje sluiten het zogenaamde Partagetractaat over Overmaas, de streek rond Maastricht. Het gebied wordt gedeeld.

* Zweden en Rusland sluiten de Vrede van Kardis.

* 29 mei - Intocht van Charles II in Londen. Door een opstand van generaal Monck is het bewind van Cromwell Junior omvergeworpen.
* 9 juni - Lodewijk XIV trouwt met Maria-Theresia van Spanje ter bezegeling van de Vrede van de Pyreneeën.
* 28 november - Oprichting van de Royal Society.

* De Denen en de Zweden sluiten de vrede van Roskilde: Denemarken verliest zijn gebieden in Zuid-Zweden.
* De Witt komt steeds meer onder druk de opvolging van Willem III weer mogelijk te maken, onder andere ook van de kant van diens oom Karel II.
* Robert Boyle stelt zijn wet op waarin hij het verband legt tussen het volume en de druk van een gas.
* Bij de veenafgravingen op de grens van Friesland, Groningen en Drente ontstaat het dorp Bakkeveen.

1659

* 6 juli - in Groningen trouwen prinses Henriëtte Catharina van Nassau en vorst Johan George II van Anhalt-Dessau. Dit was het enige koninklijke huwelijk dat plaatsvond in Groningen.

* 24 september - Gerhard Wildervanck legt de eerste steen van de Gereformeerde Kerk van Wildervanck.

* 9 november - Frankrijk en Spanje, in oorlog sinds 1635, sluiten de Vrede van de Pyreneeën. In ruil voor vrede ziet de Spaanse koning Filips IV af van zijn rechten op de landen en steden aangesloten bij de Unie van Atrecht :

Artesië, de graafschappen Bonen en Henegouwen en delen van Vlaanderen (o.a. Duinkerke); verder delen van Luxemburg en Lotharingen en diverse heerlijkheden in de Languedoc. Bovendien komen beide landen een nieuwe grens overeen, waarbij Spanje afstand deed van de Roussillon, een deel van Navarra en het noordelijke deel van de Cerdagne.

* Osebrandt Johan Rengers, heer van Slochteren, laat het Slochterdiep graven voor de afvoer van turf.

* De Engelsen sturen een vloot om de Zweden te steunen in de Vierde Noordse Oorlog. Een tweede Nederlandse vloot onder Michiel de Ruyter wordt er achteraan gestuurd om de Denen te versterken. De Denen gaan in de tegenaanval.

1658

26 februari - De Vrede van Roskilde maakt een einde aan de Deens-Zweedse Oorlog. Denemarken moet bijna de helft van zijn grondgebied afstaan aan Zweden.
Karel X van Zweden hervat de oorlog en neemt Denemarken in storm, sluit de Sont en belegert Kopenhagen. De Nederlandse vloot onder Obdam wordt gestuurd om de Deense bondgenoten te steunen.

14 juni - Slag bij Duinkerke (165. De vloten van Engeland en Frankrijk onder Henri Turenne verpletteren een Spaanse vloot onder de landvoogd van de Zuidelijke Nederlanden: Juan II van Oostenrijk.

5 augustus - In Frankfurt wordt de nieuwe keizer Leopold I van het Heilige Roomse Rijk gekroond.

3 september - Oliver Cromwell sterft en wordt als 'Lord Protector' opgevolgd door zijn zoon Richard.

8 november - Vlaggenkapitein Egbert Kortenaer breekt de Zweedse blokkade van de Sont. de viceadmiralen Witte de With en Pieter Florisz sneuvelen en krijgen een escorte terug naar Nederland, waar met name De With als een held wordt geëerd.

Jaffna (Ceylon) wordt op de Portugezen veroverd door Rijklof van Goens. De eilanden voor de kust krijgen Nederlandse namen, waaronder Delft (eiland)

Sjah Jahan wordt kort na het gereedkomen van de Taj Mahal door zijn zoon Aurangzeb van de troon van de Moguls gestoten.

1657

* Er heerst al sinds 1653 een burgeroorlogachtige toestand in Overijssel. Hasselt en Steenwijk willen ook een stem in de Staten en rebelleren tegen Zwolle, met steun van Deventer. Hasselt wordt drie dagen gebombardeerd en Deventer stuurt versterkingen.
* Een commissie van de Staten-Generaal wordt gevormd (op aandringen van Holland). De Witt en Cornelis de Graeff maken een eind aan de Overijsselse troebelen. De klok wordt teruggedraaid. Hasselt en Steenwijk krijgen geen gelijk.
* De Republiek verklaart de oorlog aan Portugal omdat dat land geen schadevergoeding voor het verlies van Brazilië wil betalen. De vloot onder Obdam blokkeert de haven van Lissabon.
* De VOC voltooit onder leiding van Rijklof van Goens de verovering van (Portugees) Ceylon.
* 27 december - Bewoners van Vlissingen in Nieuw-Nederland vragen in de remonstrantie van Vlissingen gouverneur Pieter Stuyvesant om opheffing van het vergaderverbod voor de Quakers.
* Christiaan Huygens neemt een patent op een van zijn belangrijkste uitvindingen: het slingeruurwerk.

1656

Gebeurtenissen

Alfons VI (Cintra) is koning van Portugal. De geesteszieke Alfonso verjaagt zijn moeder die het regentschap behouden wil. Later wordt hij door zijn broer (Peter II) afgezet en verbannen die vervolgens het regentschap van zijn moeder overneemt.
De Republiek stuurt een vloot naar Danzig onder Obdam, om te verhinderen dat de stad in Zweedse handen valt.
Aanleg van het Amphitheater, met vijvers en fonteinen, bij de Springenberg, ontworpen door Jakob van Kampen.
20 juli - Rembrandt wordt failliet verklaard. Zijn kunstverzameling, atelierspullen en huis worden aan de schuldeisers verkocht.

1655

* 25 maart - Christiaan Huygens ontdekt Titan, de grootste maan van Saturnus.
* 29 juli - In Amsterdam wordt het stadhuis op de Dam in gebruik genomen. Er is 7 jaar aan gebouwd.
* 23 december - Ex-koningin Christina van Zweden houdt haar triomfale intocht in Rome.
* Raadspensionaris Johan de Witt en de Friese stadhouder Willem Frederik komen tot een vergelijk. Willem Frederik mag opperbevelhebber van het leger worden, maar hij moet ophouden zich luitenant-stadhouder van Overijssel te noemen. Daarmee erkent hij in feite de Akte van Seclusie van Willem III.

1654

22 april - De Staten-Generaal keuren het vredesverdrag met Cromwells Gemenebest goed. Het was grotendeels een gelijkspel. Zij weten echter niet dat er in het geheim bedongen is dat Willem III van opvolging uitgesloten zal worden. Johan de Witt en Cromwell waren het daar wel over eens.
4 mei - De Staten van Holland nemen deze Akte van Seclusie (Uitsluiting) aan, waarin Oranje van het stadhouderschap uitgesloten wordt. Vooral in Friesland is er grote verontwaardiging. De andere gewesten -behalve Zeeland- zijn alle zeer verdeeld.
12 oktober - Bij de explosie van het kruithuis in de Delftse binnenstad vallen tientallen doden en worden honderen huizen verwoest. De ramp staat bekend als de Delftse donderslag.
24 december - De afgetreden koningin Christina van Zweden laat zich op Kerstavond opnemen in de rooms-katholieke Kerk.
Karel X Gustaaf van Zweden bestijgt de troon.
De stad Charkov wordt gesticht.
Pestepidemie in Amsterdam.

1653

Gebeurtenissen

* 28 februari - Begin van de Driedaagse Zeeslag voor de kust van Kent.
* februari - Koning Lodewijk XIV van Frankrijk danst mee in het "Ballet de La nuit" van Jean Baptiste Lully. Hij heeft de rol van "Zonnekoning", en hij komt daar niet meer vanaf.
* De Staten-Generaal laten 60 nieuwe oorlogsschepen bouwen van verbeterd model.
* De verbannen Karel II van Engeland biedt de Republiek samenwerking aan.
* Het slechte verloop van de oorlog leidt tot een opleving van de roep naar Oranje.
* 14 maart - Admiraal van Galen vernietigt een Engelse vloot die ter versterking van de Engelse Levantvloot naar Livorno gestuurd wordt.
* Zelfs in de Noordzee beginnen Nederlanders even snel Engelse schepen te veroveren als de Engelsen met hun schepen doen.
* 10 augustus - De Nederlandse vloot verliest de Slag bij Ter Heijde (Battle of Scheveningen).
* 20 september - Rijcklof van Goens wordt door de VOC benoemd tot commissaris en commandeur naar Ceylon.
* November - Oliver Cromwell beseft dat hij niets uit deze oorlog zal winnen en wil vrede zonder verlies of winst. Hij is beducht voor een terugkeer van de Oranjes en -nog meer- hun Stuart-verwanten.
* 11 november - Cornelis Tromp wordt benoemd tot schout-bij-nacht bij de Admiraliteit van Amsterdam.
* Het graf van Childerik I wordt ontdekt.
* 16 december - Oliver Cromwell wordt Lord Protector van Engeland, Schotland en Ierland.
* Nederland annexeert het eiland Solor (Indonesië)
* Hendrik Hamel ontdekt tijdens een schipbreuk Korea.
* Royal Delft/De Porceleyne Fles in Delft is opgericht
* Er volgen rellen in Dordrecht, Den Haag, Rotterdam en vooral Enkhuizen waar het volk een aantal dagen de stad overneemt.
* De Republiek gebruikt zijn grip op het Oostzee- en Middellandse Zeegebied om de Engelsen geheel uit deze gebieden te weren. Het verbond met Denemarken maakt het mogelijk de Sont te sluiten.

1652

* 6 april - Jan van Riebeeck, officier in dienst van de VOC sticht een verversingsstation op de Kaap de Goede Hoop en legt daarmee de fundamenten van het Afrikaans.
* 29 mei - Met de Slag bij Dover (Battle of Goodwin Sands) begint de Eerste Engelse Oorlog.
* 7 juli - Het stadhuis van Amsterdam wordt door brand verwoest. Een nieuw stadhuis is echter reeds in aanbouw.
* 14 juli - De afgetreden Raadspensionaris Jacob Cats neemt zijn nieuwgebouwde buiten Huize Sorghvliet in gebruik.
* 8 oktober - Nog een Nederlands verlies in de Slag bij de Hoofden (Battle of Kentish Knock).
* 9 december - Een vloot onder Maarten Tromp wint de Slag bij de Singels (Battle of Dungeness).
* De koopvaardijvloot van de Republiek verliest honderden schepen als gevolg van de oorlog.
* Filips IV herovert Barcelona.

1651

Gebeurtenissen

januari

1 - Charles II wordt gekroond tot Koning van Schotland.
18 - Begin van de Grote Vergadering te Den Haag. Gedeputeerden van de Zeven Provinciën bespreken de toestand na de plotselinge dood van Stadhouder Willem II.
21 - Einde van de Grote Vergadering zonder benoeming van een nieuwe Kapitein-generaal. Daarmee begint het Eerste Stadhouderloos Tijdperk in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

maart

Maarten Tromp bevrijdt in de lente op de Scilly-eilanden Hollandse scheepsgevangenen van de Engelse koningsgezinde admiraal John Grenville. Daarmee is Tromp de Engelse republikeinse admiraal Robert Blake een stap voor.
Oliver Cromwell stelt een Unie tussen het Engelse Gemenebest en de Republiek voor, onder zijn leiding en naar het model van de regeling voor Schotland. Het alternatief is oorlog.

augustus

Het Engelse parlement keurt de Scheepvaartwet goed. Dit moet het handelstij keren. Sinds de Vrede van Münster hebben de Hollanders een groot deel van de handel op Spanje en het Middellandse Zeegebied overgenomen. De Engelsen beginnen Hollandse schepen lastig te vallen.

september

27 - Jacob Cats treedt af als Raadspensionaris en wordt opgevolgd door Adriaan Pauw.

oktober

29 - Christiaan Huygens schrijft als eerste in de geschiedenis natuurkundige formules op. Deze gaven de correcte theorie voor impuls behoud bij botsingen, een verbetering van de botsingswetten van Descartes.

zonder datum

De Venetiaanse vloot onder Lazzaro Mocenigo weet bij Paros de Turkse vloot op de vlucht de drijven.